İyi bir ebeveyn olmak; destek olan, empati kuran, teşvik eden, sorumluluklarının bilincinde, iyi alışkanlıklara yönlendiren ve sağlıklı ilişkiler kurabilen bir kişilik oturtarak pozitif bir rol modeli olmaktır.
Ebeveynler, ev ödevlerine yardım ve spora teşvik etmekten değerleri modellemeye kadar (dediğinizi değil, yaptığınızı yaptıklarını hatırlayın!) çocuklarının yaşamlarında büyük bir etki yaratır. Bununla birlikte, tek etkileyici onlar değildir. (Özellikle çocuklar okula başladıktan ve dünyayla etkileşime girdikten sonra)
Çoğu ebeveyn, çocuklarına mümkün olan en iyi başlangıcı vermeye çalışır, ancak çocukların kendi mizaçları, kişilikleri ve hedefleri ile dünyaya geldiğinin farkında olmaları da önemlidir. Ebeveynler, çocuklarını belli bir yola sokmak isteyebilir fakat bir ebeveynin asıl görevi, çocuğunu tamamen kendi ayakları üzerinde durabilme (bağımsız) ve seçeceği herhangi bir yolu takip etme yeteneği için hazırlayan bir aracı olmasıdır.
Hızla değişen dünyada ebeveynlik geçici heveslere ve değişen stillere uyum sağlayabilir. Bazı ayrıcalıklı çevrelerde ise rekabetçi bir spor haline gelmiştir. Ancak, bilimin tanımladığı çocuk gelişiminde ihtiyaç duyulan özellikler sabit kalmaktadır: Güven, destek ve sevgi.
Nasıl İyi Ebeveyn Olunur?
Etkin bir ebeveyn olmak için istismar, ihmal veya aşırı müsamaha gösterme gibi gibi bariz tehlikelerden kaçınmak yeterli değildir. Ulusal Bilimler Akademisi ebeveynler için dört ana sorumluluk tanımlar. Bunlar; çocukların sağlığını ve güvenliğini sağlamak, duygusal gelişimlerini desteklemek, sosyal becerileri aşılamak ve çocukları entelektüel olarak hazırlamaktır.
Çok sayıda araştırma, psikolojik açıdan en dengeli çocukların, içtenlik ve hassasiyeti davranışlarda açık olma ile birleştirebilen ebeveynler tarafından yetiştirildiğini göstermektedir. Bunu, şu dört madde ile özetleyebiliriz; bakım (kabul edildiğini ve sevildiğini gösteren, tutarlılık (istikrarlı bir ortam oluşturmak), seçimler (çocuğun özerklik geliştirmesine izin vermek) ve sonuçlar (olumlu ya da olumsuz seçimlerin sonuçlarını uygulamak).
Sağlıksız Ebeveynlik Stilleri Nelerdir?
Her ebeveynlik tarzı çocuğun fayda sağlayabileceği bir yapıda değildir. Çocukları yetişkinliğe geçerken sakatlayan(!) ve en ufak aksaklıkla başa çıkamayacak hale getiren anlayış aşırı (kontrolcü) ebeveynlik adı verilen bir yaklaşımdır.
“Aşırı (kontrolcü) ebeveynlik” türünün iyi bilinen iki örneğidir. Çocukların aşırı takip edildiği ve zarar görebileceği şeylerden uzak tutulduğu “helikopter ebeveynliği” ve olası engellerin çocuğun yolundan kaldırıldığı “kar temizleme ebeveynliği”dir. Her ikisi de çocuğun daha sonraki bağımsızlığını, akıl sağlığını ve benlik saygısını olumsuz yönde etkileyebilir.
Ayrıca araştırmalar, ebeveyn katılımı eksikliğinin de çocuklarda kötü davranışsal sonuçlara yol açtığını ortaya koymakta. Bu durum gençleri akran kültürüne bağımlı olmaya teşvik eder. İroniktir ki aşırı sert veya otoriter ebeveynlik tarzları da aynı etkiyi gösterebilir.
Sonuç olarak, ebeveynler çocuklara kendi ilgi alanlarını geliştirmeleri, bağımsızlıklarını keşfetmeleri ve başarısızlık yaşamaları için yeterli alan sağlarken, sevgi dolu ama aynı zamanda da kararlı olmaya çalışmalıdır.
