Şirket incelemesi: Walmart

Piyasa Değeri: 416 milyar dolar
Çalışan Sayısı: 2.3 milyon kişi

Sadece ABD’nin değil, dünyanın en büyük perakende şirketi olan ve 27 ülkede, 55 farklı marka ile faaliyet gösteren Walmart’ın kuruluş hikayesini inceledik.

Sam Walton, 29 Mart 1918’de Oklahoma’da doğdu. Çiftçi bir babanın oğlu olan Sam, mütevazi bir hayat sürmeyi öğrendi ailesinden. Shelbina okulunun 8. sınıfında okurken, Amerika Erkek İzcileri(BSA)’dan eyalet tarihinin en genç ‘Eagle Scout’ ödülünü aldı.

Walton, II. Dünya Savaşı öncesi tüm dünyayı etkileyen büyük ekonomik kriz sürecinde, ufak tefek işlerde çalışarak ailesine ekonomik destekte bulundu. Ailesinin ineğini sağan Sam, fazlasını şişelere koyarak satmaya başladı.

Liseyi bitirmesinin ardından ailesine daha fazla maddi yardımda bulunmayı amaçlayarak Missouri Üniversitesi Ekonomi bölümüne girdi. Üniversite öğrencisiyken de çeşitli işler de çalıştı.

Üniversiteyi bitirdikten 3 gün sonra Mağaza zinciri JC Penney’s’de başladığı yönetici stajını, II. Dünya Savaşı’nda orduda görev alacağı için bıraktı. 1943’te orduda görevliyken Helen Robson ile evlendi.

1945’te ordudan ayrılmasının ardından, biriktirdiği 5,000 dolar ve kayınpederinden aldığı 20,000 dolarla Arkansas’ta Butler Brothers zincirinin bir bayisi olan Ben Franklin tuhafiye dükkanını açtı.

Walton’ın temel prensibi en fazla çeşidi en ucuza satmak olmuştu, bu da onu başarıya götüren temel taşlardan biriydi. Bunun yanında tatil günlerinde de açık olması, toptancılardan daha ucuz mal alabilmek için kıyasıya pazarlık etmesinin de etkisi büyüktü.

Tuhafiye dükkanının büyük karını fark eden dükkan sahibinin, kontratı yenilemek istemeyişi nedeniyle Walton dükkanı 50,000 dolara devretti. Sonrasında Bentonville’de Wal-Mart’ın temeli olacak olan Walton’s 5&10’u açtı.

Walton, erkek kardeşi, kayınbiraderi ve kayınpederiyle birlikte tuhafiye dükkanları açmaya devam etti. Açtığı dükkanların birkaçının zarar etmesi üzerine, Sam Walton Walton’ın Aile Merkezi adını verdiği daha büyük mağazaları açtı.

Walton zamanla mağaza yöneticilerini yatırım yapmaları karşılığında, sınırlı sorumlu ortak yaparak yöneticilerinin motivasyonun artmasını sağladı ve böylelikle daha fazla kar etti.

1962 yılında Walton ve kardeşi Bud’ın Arkansas, Missouri ve Kansas’ta 16 mağazası olmuştu. Ama ilk gerçek Wal-Mart’ı 2 Temmuz 1962’de Arkansas eyaletinin Rogers kentinde açtılar.

10 yıl sonra 1972 yılında Walmart, kendisine büyüyebilmesi için daha büyük paralar kazandıracak olan borsaya girdi. Asıl büyüme 1987 yılında Hypermarket adını verdiği, ilkinden 100 defa daha büyük olan dev süpermarkete taşınmasıyla başladı.

Walton’ın “Sadece bir patron vardır; o da müşteridir. Ve o, sadece parasını başka birşeye harcayarak, şirketteki herkesi kovabilir.” sözünü tüm şirket çalışanlarına aşılaması ve bu politikadan hiç bir zaman vazgeçmemesiyle Wal-Mart hızla büyümeye devam etti.

1991 yılında Meksika’nın başkenti Meksiko’daki Polanco semtinde ilk şubesini açtı. Rakibi olan Tesco İngiltere’de piyasayı ele geçirirken, Walmart da Meksika’da perakende satış yapan mağazalar konusunda ekonomiye hakim oldu.

Perakende devi Walmart, 1999 yılında Birleşik Krallık’ın en büyük süpermarket zincirlerinden biri olan Asda’yı bünyesine kattı.

Kanada’da eczane gibi hizmetleri bile sunduğu Walmart Supercentre isimli mağazaları ile faaliyet göstermektedir.

Walmart, 2008 yılında Japonya’nın en büyük süpermarketlerinden biri olan Seiyu’yu tamamen bünyesine kattı ve şirket, o zamandan bu yana ülke çapında, geniş kapsamlı müşteri hizmetlerini iyileştirme umuduyla daha iyi pazar araştırması yapmaya yönelik adımlar attı.

Changomas, Arjantin’deki tüm toplulukların ihtiyaçlarını karşılamak için tasarlanmış bir süpermarket zinciridir ve Changomas, Walmart’ın bünyesi altında yer almaktadır.

Şirket, 2 milyondan fazla işçisi ile Amerika’nın en büyük sivil işçi çalıştıran kurumu olarak kayıtlara geçti.

31 Ocak 2019 tarihinde biten mali yılda şirket, 514,4 milyar dolarlık ciro elde etti ve dünyada en fazla ciro elde eden şirket oldu.

“Mega” şirketin efsane kurucusu Walton ömrünün son günlerinde yazdığı “Made in America” adlı kitabında hayatını, şirketini nasıl kurduğunu, nasıl bir yönetici olduğunu ve nasıl bir özel hayatı olduğunu samimi bir dille anlatmaktadır.

Ek bilgi: Sam Walton mağazalarını açacağı yerler olarak kırsal bölgeleri seçmişti. Bunda eşi Helen Walton’ın da etkisi büyüktü. Helen, Sam’le evlendiğinde en fazla 10 bin nüfuslu bir kasabada yaşama sözü almıştı. Sam Walton, eşine verdiği sözü tuttu ve büyümek için küçük kasabaları seçti. İhtiyacı belirlemek ve görmek konusunda resmen üstad olmuştu. Uçakla dükkan avına çıkıyordu. İşleri büyüten Sam Walton satın aldığı küçük bir uçakla ABD’nin orta ve güney kesimlerindeki küçük kasabaların üzerinden uçarak, mağazasını açmak için satın alacağı dükkanı belirliyordu. Walton, büyüme stratejisini şu cümlelerle anlatıyordu: “Havadan kasabada trafiğin yoğunlaştığı bölgeleri veya kasabanın hangi yöne doğru büyüdüğünü tespit ediyorduk. Ayrıca rakip mağazaların yerlerini belirliyor ve bu yolla gereksiz bir rekabetin içine girmekten kaçınıyorduk.”