Abdulfettah Ebû Gudde Kitapları

9 Mayıs 1917’de Halep’te doğdu. Sahâbî Hâlid b. Velîd’in soyundan geldiği kaydedilir. Babası dokuma ticareti yapıyordu. İlk öğrenimini tamamladıktan sonra çalışma hayatına atıldı. On dokuz yaşında iken ticareti bırakıp Halep’in ünlü Hüsreviyye Medresesi’ne kaydoldu. Buradan mezun olunca (1942) Kahire’ye giderek Ezher Üniversitesi Şeriat Fakültesi’nde okudu (1944-1948). Aynı üniversitenin Arap Dili ve Edebiyatı Fakültesi’nde iki yıl öğretim metotları ihtisası yaparak pedagoji diploması aldı, ardından Halep’e döndü. Ebû Gudde’nin talebeliğinde ders okuduğu hocaları dışında yararlandığı başlıca hocaları arasında Îsâ el-Beyânûnî, Muhammed Râgıb et-Tabbâh, Ahmed Muhammed ez-Zerkā, Mustafa Ahmed ez-Zerkā, Ahmed Muhammed Şâkir ve Ebü’l-Fazl İbnü’s-Sıddîk el-Gumârî gibi ünlü isimler sayılabilir. Yetişmesinde hocası Zâhid Kevserî’nin ayrı bir yeri vardır. İlk oğluna Zâhid adını vermesi, bazı eserlerini ona ithaf etmesi ve kendini Kevserî diye yine ona nisbet etmesi bunu göstermektedir. Kevserî’ye olan bu bağlılığı onun Suudi Arabistan’da Selefî/Vehhâbî çevrelerin baskısına muhatap olmasına yol açtı. Çeşitli hocalarından 119 icâzet alarak devrinin en çok icâzet sahibi âlimlerinden biri oldu. Nûreddin Itr, Muhammed Avvâme, Mahmûd Mîre, Hasan Kātırcî, Nurettin Boyacılar ve Nurettin Yıldız gibi şahsiyetler onun talebeleri arasında yer aldı. Birçok ilim adamının kendisinden “allâme” diye söz ettiği Ebû Gudde bilhassa Arap dili, fıkıh ve hadis alanlarında uzmanlaştı.

Mısır’dan Halep’e döndükten sonra burada Hannânu, Me’mûn ve Sanâi‘ gibi liselerde muallimlik, Şa‘bâniyye ve Hüsreviyye medreselerinde müderrislik yaptı (1951-1962). Ardından siyasete atıldı, Suriye Meclisi’ne milletvekili seçildi (1962). Meclisin feshedilmesi üzerine Dımaşk Üniversitesi İslâm Hukuku Fakültesi’ne tayin edildi. 1965’te Suudi Arabistan’a gitti, daha sonraları Câmiatü’l-İmâm Muhammed b. Suûd el-İslâmiyye’ye dönüşen İslâm Hukuku ve Arap Dili fakültelerinde ders vermeye başladı. Yaz tatili için geldiği Halep’te dinin saygınlığını zedeleyeceğini düşündüğü bazı girişimlere karşı çıkması yüzünden tutuklanarak hapse atıldı (1966). Yaklaşık bir yıl sonra hapisten çıkınca Riyad’a gidip yerleşti. Câmiatü’l-İmâm Muhammed b. Suûd el-İslâmiyye’de yirmi üç yıl hocalık yaptıktan sonra Kral Suûd Üniversitesi’ne geçti (1988), buradaki iki yıllık hocalığının ardından emekliye ayrıldı (1990). Sudan, Yemen, Katar, Hindistan ve Pakistan gibi ülkelerin üniversitelerinde misafir hoca olarak bulundu, aralarında Türkiye’nin de yer aldığı pek çok ülkede yapılan ilmî toplantılara katıldı. Otuzdan fazla ülkede yüzlerce şehre gitti, bu sebeple devrinde “ilim seyyahı” diye nitelendi (Muhammed b. Abdullah Âlü Reşîd, s. 115). Emekli olduktan sonra kendini telif ve tahkik çalışmalarına verdi. Sağ gözündeki retina yırtılması üzerine hastalandı ve 17 Şubat 1997’de Riyad’da vefat etti. Vasiyeti üzere Medîne’ye nakledilerek Cennetü’l-bakī‘a defnedildi. Ebû Gudde yumuşak huylu, alçak gönüllü, ağır başlı, vefalı, hocalarına karşı saygılı, zarif ve duygusal kişiliğiyle tanınır. Vaktini iyi değerlendirmesi, az konuşması, müslümanların dertleriyle ilgilenmesi onun özelliklerindendir. Ebü’l-Hasan en-Nedvî kendisini “değişik ilimlerde uzman, ilmî dirâyet sahibi, isabetli görüşleri olan, büyük gayretiyle selef âlimlerinin hâtırası, rabbânî bir âlim” diye nitelendirmiştir (Ṣafaḥât, Ebü’l-Hasan en-Nedvî’nin takrizi, s. 12).

Eserlerinde Ebû Gudde’nin muhakkik ve münekkit kimliği öne çıkmış, kendi sahasındaki önemli âlimleri, aralarında hocalarının da bulunduğu pek çok âlimi eleştirmekten çekinmemiştir. Tahkik ettiği kitaplara koyduğu zengin notlarla ve hazırladığı geniş indekslerle bu eserlerin hacimlerini bazan birkaç kat genişletmiş, yayımladığı eserlerin yeni baskılarına zengin ilâveler yapmıştır. Ebû Gudde hocalığı yanında önemli görevlerde de bulunmuş, Halep’te liselerin müfredatını, Suudi Arabistan’da İmam Muhammed b. Suûd Üniversitesi İslâm Hukuku Fakültesi ve Yüksek Hukuk Enstitüsü’nün ders programlarını hazırlamış, Dımaşk Üniversitesi İslâm Hukuku Fakültesi bünyesindeki Fıkıh Ansiklopedisi’nin (el-Mevsûʿatü’l-fıḳhiyye) müdürlüğünü yapmış, Suudi Arabistan ve Irak’ta el-Meclisü’l-ilmî üyeliğini, İhvân-ı Müslimîn Teşkilâtı’nın Suriye liderliğini, Râbıtatü’l-âlemi’l-İslâmî’nin kurucu konsey üyeliğinin Suriye temsilciliğini ifa etmiştir. Hadis ilmine yaptığı katkılardan dolayı Fas Kralı II. Hasan ve Bruney Sultanı Hasan Belkıye (Hasanal Balkiah) tarafından ödüllendirilmiştir (Uluslar Arası Hadise Hizmet Ödülü, 1995).