Kütüb-i Sitte hadisleri-6

AYAKTA İÇMENİN HÜKMÜ

CEVAZ İFÂDE EDEN HADİSLER

2216 – İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissâlâtu vesselâm)’a zemzemden sundum, ayakta olduğu halde içti.”

Buhârî, Eşribe 16, Hacc 76; Müslim, Eşribe 120, (2027); Tirmizî, Eşribe 12, (1883); Nesâi, Hacc 165, (5, 237).

Bir rivâyette: “Resülullah Beytullah’ın yanında iken su istedi, ben ona bir kova getirdim” denmiştir.

Bir diğer rivâyette şu ziyade gelmiştir: “İkrime o gün (Resülullah’ın) deve üzerinde olduğu hususunda yemin etti.”

2217 – Tirmizî ve Nesâî’nin bir rivâyetinde şöyle denmiştir: “Resülullah (âleyhissalâtu vesselâm) zemzemi ayakta içti.”

2218 – İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Biz, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselam) devrinde yürürken yer, ayakta iken içerdik.”

Tirmizî, Eşribe 11, (1881); İbnu Mâce, Et’ime 25, (3301).

2219 – İmâm Mâlik’e ulaştığına göre Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali (radıyallâhu anhüm) ayakta oldukları halde (su) içiyorlardı.”

Muvatta, Sıfâtu’n-Nebî 13, (2, 925).

AYAKTA İÇMENİN HÜKMÜ

AYAKTA YEYİP İÇMEKTEN MEN EDEN HADİSLER

2220 – Hz. Enes (radıyallâhu anh): “Resülullah (aleyhissâlâtu vesselâm) ayakta içmeyi yasakladı” demişti. Kendisine:

“Ya yemek? (Bu husustaki hüküm nedir)” diye soruldu.

“Bu dâha şiddetle yâsâktır!” dedi veya şöyle dedi.

“Bu dâhâ şerli, dâhâ kötü!”

Müslim, Eşribe 113. (2024); Tirmizî, Eşribe 11, (1880); Ebü Dâvud, Eşribe 13, (3717).

2221 – Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurdular:

“Sizden kimse sakın ayakta içmesin. Kim unutarak içerse hemen kussun.”

Müslim, Eşribe 116, (2026).

KAPLARIN AĞZINDAN İÇMEK

CEVAZ İFADE EDEN HADİSLER

2222 – Kebşetu’l-Ensârî (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) yanıma girmişti. (Duvarda) asılı olan bir kırbanın ağzından ayakta su içti. Ben hemen kırbaya gidip ağzını kestim.”

Tirmizî, Eşribe 18, (1893); İbnu Mâce, Eşribe 21, (3423).

Rezin şu ziyadeyi ilave etmiştir: “(Kestiğim bu kısmı) su içerken kullanmak üzere hususî bir maşraba yaptım.”

2223 – Ensardan bir zât olan İsa İbnu Abdillah, babasından naklen anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) Uhud günü bir su kabı istedi. (Kap gelince):

“Kabın ağzını dışa kıvır!” dedi, ben de kıvırdım. Sonra kabın ağzından su içti.”

Ebü Dâvud, Eşribe 15, (3721).

KAPLARIN AĞZINDAN İÇMEK

SU KABININ AĞZINDAN İÇMEYİ YASAKLAYAN HADİSLER

2224 – Ebü Saîd (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (âleyhissalâtu vesselâm) su kaplarının ağzından içmek için ağızlarının dışa kıvrılmalarını yasakladı.”

Buhârî, Eşribe 23, Müslim, Eşribe 111, (2Q23); Ebü Dâvud, Eşribe 15, (3720); Tirmizî, Eşribe 17, (1891).

İÇERKEN NEFES ALIP VERMEK

2225 – İbnu Abbas (radıyallâhu anhüm ) anlatıyor: “Resülullah (âleyhissâlâtu vesselâm) buyurdular ki: “Suyu deve gibi bir solukta içmeyin. İki-üç solukta (dinlene dinlene) için. Su içerken besmele çekin. Bitirince de Allâh’a hamdedin.”

Tirmizî, Eşribe 13, (1886).

2226 – Hz. Enes’ten Nesâî dışındaki imamların rivâyetine göre: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm), suyu üç solukta içerdi.”

Müslim ve Tirmizi’nin rivâyetlerinde şu ziyade var: “Resülullah (üç solukta içer, böyle içmenin) daha doyurucu, (hastalıklara karşı) daha koruyucu ve daha afiyetli olduğunu söylerdi.”

Buhârî, Eşribe 26; Müslim, Eşribe 121, (2028); Tirmizî, Eşribe 13, (1885); Ebü Dâvud, Eşribe 19, (3727).

2227 – Ebü Katâde (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Biriniz su içerken su kabına nefes etmesin.”

Buhârî, Eşribe 25, Vudü 18, 19; Müslim, Tahâret 64, (267); Eşribe 121, (267); Tirmizî, Eşribe 16, (1890); Nesâî, Tahâret 42, (1, 43, 44).

2228 – Ebü’l-Müsennâ el-Cühenî anlatıyor: “Ebü Saîd (radıyallahu anh) Mervan’ın yanına girmiştir. Mervan ona:

“Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın kaplara solumayı yasakladığını işittin mi?” diye sordu. Ebü Saîd (radıyallâhu anh):

“Evet!” dedi ve anlattı: “Adamın birisi: “ben bir nefeste su içince bir türlü suya kanamıyorum (ne tavsiye edersiniz)?” diye sormuştu. Aleyhissalâtu vesselâm efendimiz:

“Kabı ağzından ayır, nefes al (sonra içmeye devam et)!” buyurdu. Adam:

“Kapta çer-çöp görürsem?” diye sordu. Efendimiz:

“0 takdirde suyu dök!” diye emretti.”

Muvatta, Sıfatu’n-Nebî 12, (2, 925); Tirmizî, Eşribe 15, (1888); Ebü Dâvud, Eşribe 16, (3722); İbnu Mâce, Eşribe 23, (3427).

İÇENLERİN ÖNCELİK SIRASI

2229 – Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a bir bardak süt getirilmişti. İçerisine su katıldı. Önce kendisi içti. Solunda Hz. Ebü Bekir (radıyallâhu anh) vardı, sağında da bir bedevi. Sütten artan kısmı bedevlye verdi ve:

“(Öncelik hâkkı) sâğındır, sonrâ da onun sağı(ndan devam etsin)!” buyurdu.”

Buhârî, Hibe 4, Eşribe 14, 18; Müslim, Eşribe 124, (2029); Muvatta, Sıfatu’n-Nebi 17, (2, 926); Tirmizî, Eşribe 19, (1894); Ebu Dâvud, Eşribe 19, (3726).

2230 – Sehl İbnu Sa’d (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a bir içecek getirilmişti. Ondan, önce kendisi içti. Sağında bir oğlan, solunda da yaşlılar vardı. Oğlana:

“Bardağı şu yaşlılara vermem için bana izin verir misin?” dedi. Oğlan da:

“Ey Allah’ın Resülü, Allah’a yemin olsun bana sizden gelecek nasibime başkasını asla tercih edemem!” diye cevap verdi. Bunun üzerine Resülullah (aleyhissâlâtu vesselâm) bardağn onun eline koydu.”

Buhârî, Eşribe 19; Müslim, Eşribe 127, (2030).

Rezîn şunu ilave etti: “Zikri geçen oğlan el-Fadl İbnu Abbâs idi.”

2231 – İbnu Ebî Evfâ ve Ebü Katâde (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Bir cemaate içecek dağıtan, en son içer.”

Ebü Dâvud, Eşribe 19, (3725); Tirmizi, Eşribe 20, ( 1859). Hadisi Ebü Dâvud İbnu Ebî Efâ’dan Tirmizî de Ebü Katâde ‘den rivâyet etmiştir.

KAPLARIN AĞIZLARININ ÖRTÜLMESİ

2232 – Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Kapların ağızlarını örtün, dağarcık (ve tulukların) ağzını bağlayın.”

Buhârî, Eşribe 22, Bed’ü’l-Halk 11,14, İsti’zân 49, 50; Müslim, Eşribe 96-99, (2012-2014); Ebü Dâvud, Eşribe 22, (3731-3734).

Müslim’in bir rivayetinde şu ziyade var: “Zîra yılda bir gece vardır ki ondâ veba yağar. Şayet ağzı açık kaba veya bağsız dağarcığa rastlarsa bu vebadan ona mutlaka iner.”

el-Leys dedi ki: “Bizim yanımızdaki acemler bundan kânun-u evvel ayında sakınırlar.”

2233 – Yine Buhârî ve Müslim’de gelen bir rivâyette şöyle denmiştir: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) su istedi. Bir adam:

“Ya Resülullah sana nebiz (şıra) sunmayalım mı?” diye sordu. Efendimiz.

“Evet, sun!” buyurdu.”

Râvi der ki: “Adam hızla çıktı ve içinde nebiz (şıra) olan bir bardakla geri döndü. Resülullah (aleyhissâlâtu vesselâm):

“Ağzını kapamadın mı, hatta üzerine gereceğin bir çöple bile olsa?” dedi ve nebizi içti.”

Müslim’de Ebü Humeyd’den gelen bir rivâyette şöyle buyurulmuştur: “Biz, geceleyin dağarcıkları bağlamakla emrolunduk. Kapıların da geceleyin örtülmesiyle emrolunduk.”

Hadisin kaynağı önceki hadisin bâblarıdır. Rivayet Ebü Dâvud’da da gelmiştir. Eşribe 22, (3734).

MÜTEFERRİK HADİSLER

2234 – Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselâm)’a es-Sükyâ kuyularından tatlı su getirilirdi.”

Kuteybe der ki: “O (es-Sükyâ) Medîne ile Mekke arasında iki günlük mesafe bulunan bir göze idi.”

Ebü Dâvud, Eşribe 22, (3735).

2235 – Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) Ensâr’dan bir zâtın bahçesine girdi. Bu sırada adam, bahçeye su çevirmekte idi. Resüllulah (aleyhissalâtu vesselâm):

“Yanınızda şenne (eskimiş tuluk) içerisinde akşamdan kalma suyunuz varsa (ver de içelim), yoksa, akan sudan ağzımızla içeriz” buyurdu. Adam:

“Evet yanımda soğuk su var!” deyip, kulübeye giderek bir bardağa su koydu, sonra da üzerine bir keçiden süt sağdı. Efendimiz ondan içti.”

Buhari, Eşribe 14, 20; Ebü Dâvud, Eşribe 18, (3724).

2236 – Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Ümmü Süleym’in bir bardağı vardı. (Bu bardakla ilgili olarak) derdi ki: “Ben bu bardakla Resülullah’a her çeşit meşrubatı sunmuşum: “Su, bal (şerbeti), süt, şıra”.

Nesâî, Eşribe 58, (8, 335).

HER SARHOŞ EDİCİ HARAMDIR

2237 – Hz. Âişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: “Sarhoşluk veren her içki haramdır.”

Buhârî, Eşribe 4, Vudü 71; Müslim, Eşribe 67-68, (2001); Muvatta, Eşribe 9, (2, 845); Ebü Dâvud, Eşribe 5, (3682, 3687); Tirmizî, Eşribe 2, 3, (1864,1867); Nesâî, Eşribe 23, 8, (298).

2238 – Bir diğer rivâyette şöyle gelmiştir: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a bal şerbetinden sunulmuştu:

“Sarhoşluk veren her içki haramdır!” diye cevap verdi.”

Buhârî, Eşribe 4, Vudü 71; Müslim, Eşribe 67-68, (2001); Muvatta, Eşribe 9, (2, 845); Ebü Dâvud, Eşribe 5, (3682, 3687); Tirmizî, Eşribe 2, 3, (1864,1867); Nesâî, Eşribe 23, 8, (298).

2239 – Ebü Dâvud’da gelen diğer bir rivâyette (Resülullah’a açıklaması şöyledir): “Her sarhoş edici şey haramdır. Bir farak (hüp) içildiği takdirde sarhoşluk veren bir şeyin tek avucu da haramdır.”

Tirmizi de gelen bir diğer rivâyette “tek yudumu haramdır” diye gelmiştir.

Buhârî, Eşribe 4, Vudü 71; Müslim, Eşribe 67-68, (2001); Muvatta, Eşribe 9, (2, 845); Ebü Dâvud, Eşribe 5, (3682, 3687); Tirmizî, Eşribe 2, 3, (1864,1867); Nesâî, Eşribe 23, 8, (298).

2240 – Ebü Müsa (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah’a “Ey Allah’ın Resülü, dedim, Yemen’de yapmakta olduğumuz şu iki şarap hakkında bize fetva ver: Bit’; bu baldandır, şiddetleninceye kadar nebiz yapılır. İkincisi mizr’dir, bu mısırdan ve arpadan yapılır, bu da şiddetleninceye kadar nebiz yapılır.” Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm):

“Ben her sarhoşluk veren şeyi yasaklıyorum” buyurdular.”

Buhârî, Megazî 60, Cihâd 164, Edeb 80, Ahkâm 22, Müslim, Cihâd 7, (1733), Eşribe 70; Ebu Dâvud, Eşribe 5, (3684); Nesâî, Eşribe 23, 24, (8, 298, 299).

2241 – İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Bir adam Resülullah (aleyhissalatu vesselâm)’a içeceklerden sormuştu. Efendimiz:

“Kaynayan sarhoş edicilerin hepsinden az da olsa çok da olsa kaçın” cevabını verdi.”

Nesâî, Eşribe 24, (8, 300), 48, (8, 324).

2242 – Abdullah İbnu Amr İbni’l-As (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) hamr’dan, kumardan, davuldan, mısır şarabından yasakladı ve dedi ki: “Her sarhoş edici haramdır.”

Ebü Davud, Eşribe 5, (3685).

ALKOLLÜ İÇKİLERİN TAHRİMİ, İÇENLERİN ZEMMİ

2243 – İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: “Her sarhoş edici hamrdır. Ve her sarhoş edici haramdır. Kim dünyada hamr içer ve tevbe etmeden, onun tiryakisi olduğu halde, ölürse, ahirette şarab içemez.”

Buhârî, Eşribe 1; Müslim, Eşribe 73, (2003); Muvatta, Eşribe 11, (2, 846); Ebü Dâvud, Eşribe 5, (3679); Tirmizî, Eşribe 1, (1862); Nesâi, Eşribe 22, 46, (8, 296, 297, 318).

2244 – Yine İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) anlatıyor: “Ömer (radıyallâhu anh), Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın minberinde şu açıklamayı yaptı: “Emmâ ba’d, Ey insanlar! Hamr’ın haram olduğu hükmü inmiştir. Bilesiniz ki hamr (günümüzde ve çevremizde) beş şeyden yapılmaktadır: Üzümden, hurmadan, baldan, buğdaydan, arpadan. Hamr, aklı örten (her) şeydir.”

Buhârî, Eşribe 2, 5; Teysîr, Mâide 10; Müslim, Tefsir 32, (3032); Nesâî, Eşribe 20, (8, 295); Ebü Dâvud, Eşribe 1, (3669); Tirmizî, Eşribe 8, (1873).

2245 – Hz. Cabir (radıyallâhu anh) buyurdular ki: “Allah, sarhoş ediciyi içen kimseye tînetu’l-habâl içirmeye ahdetmiştir.”

“Tînetu’l-Habâl nedir?” diye sorulunca:

“Cehennemliklerin (vücudlarından, çıkan) terleridir!” diye cevap verdi.

Müslim, Eşribe 72, (2002); Nesâî, Eşribe 49, (8, 327).

2246 – Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselam) hamrla ilgili olarak on kişiye lanet etti: “(Hammaddesinden şarap yapmak maksadıyla) sıkana ve sıktırana, içene ve sâkilik yapana, (imalathâneden veya depodan, toptancıdan perakendeciye veya müstehlike kadar) taşıyana ve taşıtana, satana ve satın alana, bağışlayana, bunun parasını yiyene.”

Tirmizî, Büyü 59, (1295); İbnu Mâce, Eşribe 6, (3381).

2247 – Ebü Müsa (radıyallâhu anh) demiştir ki: “Bana göre, ha hamr içmişim, ha Allah’ı bırakarak şu sütuna tapmışım, ikisi de birdir.”

Nesâî, Eşribe 42, (8, 314).

HAMRIN TAHRİMİ VE YAPILDIĞI MADDELER

2248 – İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Hamr aynı ile haram edilmiştir, (bu sebeple) azı da haramdır, çoğu da; keza her içkiden hâsıl olan sarhoşluk da (haramdır).”

Nesâî, Eşribe 48, (8, 320, 321).

2249 – en-Nüman İbnu Beşîr (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: “Üzümden hamr yapılır, hurmadan hamr yapılır, baldan hamr yapılır, buğdaydan hamr yapılır, arpadan hamr yapılır. Ben sizi bütün sarhoş edicilerden yasaklıyorum.”

Ebü Dâvud, Eşribe 4, (3676); Tirmizî, Eşribe 8, (1873).

2250 – Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Hamr şu iki ağaçtandır: Hurma ve asma.”

Müslim, Eşribe 13, (1985); Tirmizî, Eşribe 8, (1876); Ebü Dâvud, Eşribe 4, (3678); Nesâî, Eşribe 19, (8, 294).

2251 – İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) demiştir ki: “Hamr haram edildiği zaman Medîne’de mevcut beş çeşit içki arasında üzümden yapılan şarap yoktu.”

Buhârî, Eşribe 2, Teysîr, Mâide 10.

2252 – Ebü Saîd (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: “Allah Teâlâ Hazretleri, hamrı mevzubahis etmektedir. Muhtemelen onun hakkında bir emir indirecektir. Şu halde, kimin yanında hamr varsa, onu satsın ve ondan istifade etsin.”

Aradan çok geçmedi. Resûlullah (aleyhissalatu vesselam) şunu söyledi:

“Allah Teâlâ Hazretleri hamrı haram kılmıştır. Öyle ise, bu ayet kendisine ulaşan herkes, yanında hamr olduğu takdirde, onu ne satın alsın, ne satsın, ne de ondan istifade etsin.”

Bu emirden sonra halk, hamr olarak evinde ne varsa Medîne sokakIarına götürüp döktüler.”

Müslim, Musâkât 67, (1578).

2253 – Hasan İbnu Ali (radıyallâhu anhümâ) babasından naklen anlatıyor: “Bedir savaşı ganimetinden hisseme düşen yaşlı bir devem vardı. Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) da humus’dan (o gün) bana yaşlı bir deve daha verdi. Develerim, Ensar’dan bir zatın hücresinde ıhmış dururken (yanlarına) geldim. Bir de ne göreyim, develerimin hörgüçleri kesilmiş, böğürleri oyulmuş, ciğerleri de sökülmüştü. Bu manzarayı görünce kendimi tutamayıp, ağladım.

“Bunu kim yaptı?” diye sordum.

“Hamza yaptı. Şu anda, falanca evde, Ensardan birinin içki meclisindedir. Şarkıcı câriye ona şarkı okumuş, şarkısında şunları söylemişti” dediler:

“Ey Hamza! şişman yaşlı develere dikkat et,

Onlar avluda bağlıdırlar,

Bıçağı onların sinesine vur,

Pirzola veya benzerini çabuk yap!”

Bu şarkı üzerinde Hamza (radıyallâhu anh) fırlayıp, kılıcı kapıp develerin hörgüçlerini kesmiş, karınlarını yarmış, ciğerlerini sökmüş.”

Hz. Ali (radıyallâhu anh) devamla şunları söyledi: “Ben hemen gidip Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın huzuruna çıktım. Yanında Zeyd İbnu Hârise vardı. Beni görünce, başımdan geçenleri yüzümden okudu.

“Neyin var?” diye sordu. Ben:

“Ey Allah’ın Resülü! Bugünkü gibi (dehşetli bir manzara) görmedim. Hamza iki deveme saldırıp hörgüçlerini kesmiş, böğürlerini yarmış. Hemencecik şurada, bir içki meclisinde!” dedim. Bunun üzerine Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) ridâsını istedi, getirdiler, giyip yayan gitti. Biz de arkasına düştük. Hamza’nın bulunduğu eve kadar geldi.

İzin istedi, buyur ettiler. Girince bir içki meclisiyle karşılaştı. Resülullah (aleyhissalatu vesselâm) fiilinden dolayı Hamza’yı ayıplamaya başladı.

Hamza sarhoştu, gözleri kızarmıştı. Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a baktı, sonra nazar edip aşağıdan dizlerine kadar süzdü, tekrar ayağından başlayıp beline kadar süzdü, sonra tekrar bakışlarıyla süzerek yüzüne kadar geldi ve:

“Siz benim babamın kölelerinden başka bir şey misiniz?” dedi. Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) onun sarhoş olduğunu anladı. Hemen izinin üstüne geri döndü, çıkıp gitti. Peşinden biz de çıktık.

Bu vak’a hamr’ın haram edilmesinden önce idi.”

Buhârî, Hums 1, Büyü 28, Şirb 13, Meğazî 11, Libâs 7; Müslim, Eşribe 2, (1979); Ebü Dâvud, Harac 20, (2986). Bu kaynakların hiçbirinde şiir tam olarak mevcut değildir, birinci beytin sadece yarısı mevcuttur.

HARAM VE HELAL OLAN ŞIRALAR

2254 – İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ): “Kim Allah’ın haram kıldığını haram kılmaktan hoşlanırsa nebîz’i haram kılsın” dedi.”

Bir rivayette, Kays İbnu vehb ona: “Benim bir küpcüğüm var, içerisine şıra koyuyor, şıra kaynayıp durulunca içiyorum” dedi. (İbnu Abbâs) cevaben: “Bu söylediğin şey ne zamandan beri içeceğini teşkil etmekte?” diye sordu. Kays: “Yirmi yıldan beri” deyince, İbnu Abbas: “Öyleyse uzun zamandır, damarların su ihtiyacını pislikten gördü” dedi.”

Nesâî, Eşribe 48, (8, 322-323).

2255 – Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) oruç tutuyordu. Orucunu açacağı vakti kolladım. Kabaktan mamul bir kap içerisinde yaptığım nebizi getirdim. Nebiz kaynayıp kabarıyordu. Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm):

“Bunu şu duvara çal. Zîra artık bu, Allah’a ve ahirete inanmayanların içkisidir” buyurdu.”

Ebü Dâvud, Erşibe 12, (3716); Nesâî, Eşribe 25, (8, 301).

2256 – İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Bir adam, Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a içerisinde nebiz bulunan bir kadeh getirdi. Efendimiz bu sırada (Haceru’l-Esved) rüknünün yanında idi. Bardağı ona sundu. Efendimiz, ağzına kadar götürdü. Ancak nebizin (keskinleşip ekşiliğinin) şiddetlendiğini gördü ve bardağı sahibine geri çevirdi. (Cemaatten) bir adam:

“Bu haram mıdır ey Allah’ın Resülü?” diye sordu. Hz. Peygamber:

“Bana adamı çağırın!” dedi. Ondan bardağı tekrar aldı. Sonra su istedi sudan bardağa döküp, tekrar ağzına götürdü (yine keskin bularak alnını buruşturup) kaşların çattı. Tekrar yine su istedi ve nebize döktü. Sonra da:

“Bu kaplar, size keskinleşir ve kaynamaya başlayacak olursa, içindekinin sertliğini su ile kırın!” buyurdu.”

Nesâî, eşribe 82, (8, 323, 324). İmam Nesâi, hadisi tahric ettikten sonra: “Bu hadis meşhur değildir (fukahaca pek bilinmiyor), biz bununla ihticâc (edip amel) etmeyiz” demiştir.

2257 – Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: “Biz Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) için sabahleyin tuluk içerisine nebiz kurardık, efendimiz onu akşamleyin içerdi, akşamdan kurardık sabahleyin içerdi.”

Hz. Aişe devamla der ki: “Biz su kabını, biri sabah, biri akşam olmak üzere günde iki kere yıkardık.”

Ebü Dâvud, Eşribe 10, (3711, 3712); Tirmizî, Eşribe 7, (1872); Nesâi, Eşribe 48, (8, 320).

2258 – İbnu Abbas (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) için kuru üzümden şıra kurulunca, o gün, ertesi gün ve daha sonraki gün yani üçüncü günün akşamına kadar onu içerdi. Sonra, kalanının hizmetçilere içirilmesini veya dökülmesini emrederdi.”

Müslim, Eşribe 79, (2004); Ebü Dâvud, Eşribe 10, (3713); Nesâî, Eşribe 56, (8, 333).

2259 – Hz. Câbir (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) kuru üzümle hurmanın, taze hurma ile hurmanın karıştırılmalarını yasakladı ve dedi ki:

“Kuru üzümle hurmayı, koruk hurma ile olgun hurmayı karıştırarak birlikte nebiz kurmayın.”

Buhârî, Eşribe 11, Müslim, Eşribe 16, (1286); Ebü Davud, Eşribe 8, (3703); Tirmizî, Eşribe 9, (1877); Nesâî, Eşribe 8, (8, 290).

2260 – Ebü Katâde (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: “Çağala hurma ile olgun hurmadan beraber nebiz yapmayın. Olgun hurma ile kuru üzümden de beraber nebiz yapmayın. Herbirinden ayrı ayrı nebiz yapın.”

Müslim, Eşribe 25, (1988); Muvatta, Eşribe 7, (2, 844); Ebü Dâvud, Eşribe 8, (3704); Nesâî, Eşribe 6, (8, 289); Buhârî, Eşribe 11.

2261 – Hz. Enes İbnu Malik (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) çağala hurma ile olmuş hurmanın karıştırılıp (nebiz yapılmasını) sonra da bunun içilmesini yasakladı. Şarap haram edildiği zaman (Arapların) içeceklerinin tamamını nerdeyse bu teşlkil ediyordu.”

Müslim, Eşribe 8, (1981); Nesâî, Eşribe 13, (8, 291, 292).

2262 – Câbir İbnu Zeyd ve İkrime (radıyallâhu anhümâ)’den rivayete göre, her ikisi de olgun hurmadan tek başına (da olsa yapılan nebizi) mekruh addediyorlardı ve bu hükmü İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ)’tan alıyorlardı.

İbnu Abbâs “Nebizin, Abdülkays’a yasaklanan müzza olmasından korkuyorum” derdi. Ben, Katâde’ye: “Müzza nedir?” diye sordum da bana “Hantem (sırlı seramik) ve müzeffet (ziftlenmiş) denen kaplarda kurulmuş nebiz” diye cevap verdi.”

Ebü Dâvud, Eşribe 9, (3709).

2263 – Hz. Âişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: “Biz, Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) için kuru üzümden nebiz kurardık, içerisine de hurma atardık.”

Ebü Dâvud, Eşribe 8, (3707).

2264 – Bir diğer rivayette şöyle demiştir: “Ben bir avuç kuru üzüm, bir avuç da hurma alıyor, bunları bir kaba koyuyor, parmaklarımla ovup sonra da (elde edilen şırayı) Resülullah’a içiriyordum.”

Ebü Dâvud, Eşribe 8, (3708).

2265 – Süveyd İbnu Gafle (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Hz. Ömer’in Ebü Müsa (radıyallâhu anhümâ)’ya yazdığı mektubu okudum, diyordu ki: “Emmâ ba’d! Bilesin bana deve katranı gibi siyah, sert bir şarap taşıyan bir kervan Şam’dan geldi. Ben onlara bunun kaynatılarak ne kadarının buharlaştırılacağını sordum. Bana üçte ikisi uçuncaya kadar kaynatacaklarını söylediler, yani pis olan üçte ikisi gidiyor. Şöyle ki üçte biri pis kokulu kısım, üçte biri bozuk kısım (geriye kalan üçte bir temiz kısım kalıyor). Sen yanındakilere, emret, bu kalan üçte biri içsinler.”

Nesâi, Eşribe 53, (8, 328-330).

2266 – Yine Nesâî’nin bir rivayetinde şöyle gelmiştir: “Abdullah İbnu Yezîd el-Hutamî demiştir ki: “Hz. Ömer (radıyallâhu anh) bize şunu yazdı: “Emmâ ba’d: Şarabınızı ondaki şeytanın hissesi gidinceye kadar kaynatın. Zîra onda şeytanın iki, sizin de bir hisseniz vardır.”

Nesâî, Eşribe 53, (8, 329).

2267 – Hz. İbnu Abbas (radıyallâhu anhümâ)’ın anlattığına göre, bir adam kendisine şıradan sual etti. İbnu Abbâs: “Taze oldukça iç” dedi. Adam: “Ben onu kaynatıyorum, ancak yine de içimde bir şüphe var” deyince, İbnu Abbâs: “Yani sen onu kaynatmadan önce içiyor muydun?” diye sordu. Adam: “Hayır!” dedi. İbnu Abbâs:

“Ateş, haram olan hiçbirşeyi helâl kılmaz!” dedi.”

Nesâî, Eşribe 54, (8, 331).

HARAM VE HELAL OLAN KAPLAR

2268 – İbnu Ömer (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselam), çömlekte, kabak ve ziftli kaplarda yapılan nebizi(n içilmesini) yasakladı.”

Müslim, Eşribe 48, (1997); Muvatta, Eşribe 5, (2, 843); Ebü Dâvud, Eşribe 7, (3690, 3691); Tirmizî, Eşribe 4, (1868, 1869); Nesâî, Eşribe 28, 33, 36, (8, 303, 306, 308).

2269 – Müslim’in bir rivayetinde şöyle denmiştir: “(Resülullah) hantemi yasakladı, bu (topraktan mamul her çeşit) küptür. Dübbâ’yı yasakladı. Bu su kabağıdır. müzeffet’i yasakladı, bu ziftlenmiş kaptır. Nakr’i yasakladı, bu kabuğu soyulup, içi oyulmuş hurma ağacıdır. Efendimiz, şırayı tuluklarda kurmamızı emretti.”

Müslim, Eşribe 57, (1997).

2270 – Hz. Büreyde (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalatu vesselam) buyurdular ki: “Ben size kapları yasaklamış, sadece deri kaplardan (nebiz) içmenizi söylemiştim. Artık her kaptan içebilirsiniz, yeter ki, sarhoş edici içmeyin.”

Müslim, Eşribe 64, 65, 66; Ebü Dâvud, Eşribe 7, (3698); Tirmizî, Eşribe 6, (1870); Nesâî, Eşribe 40, 48.

BAZI İLAVELER

2271 – Hz. Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) hamr’dan sirke yapmayı yasakladı.”

Müslim, Eşribe 11, (1983); Tirmizî, Büyü 59, (1294).

2272 – Hz. Ebü Hüreyre (radıyallâhu anh) anlatıyor: “Resülullah (aleyhissalâtu vesselam) buyurdular ki: “Miraca çıkarıldığım gece bana iki kadeh getiriIdi, birinde şarap diğerinde de süt vardı. Ben sütü aldım. Melek: “Seni fıtrata irşad eden Allah’a hamd olsun. Eğer şarabı alsaydın ümmetin azmıştı” dedi.”

Nesâî, Eşribe 41, (8, 312); Buhârî, Eşribe 1; Müslim, İman 272, (168).

2273 – Hz. Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor: “Resülullah’a içeceklerin en iyisi hangisi?” diye sorulmuştur.

“Soğuk olan tatlı!” diye cevap verdi.”

Tirmizî, Eşribe 21, (1897).

ŞARAP HER KÖTÜLÜĞÜN ANAHTARIDIR

6962 – Ebu’d-Derda radıyallahu anh demiştir ki: “Dostum bana: “Şarap içme. Çünkü o her kötülüğün anahtarıdır!” diye tavsiyede bulundu.

6963 – Habbab İbnu’I-Eret radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Şaraptan sakın! Çünkü şarabın ağacı (asma) diğer ağaçların üstüne çıktığı gibi şarabın günahı da diğer günahların üstüne çıkar.”

6964 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh rivayet ediyor: “Resülullah aleyhissalatu vesselâm buyurdular ki: “Dünyada şarap içen, onu ahirette içemeyecektir.”

6965 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “İçki müptelası (=şarap düşkünü), (günah yönüyle) puta tapan gibidir.”

6966 – Ebu’d-Derdâ radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “İçki mübtelası cennete giremez.”

6967 – Ebu Ümâme el-Bahilî anlatıyor: “Resülullah aleyhissalatu vesselâm buyurdular ki: “Ümmetimden bir zümre, şaraba bir başka ad takarak onu içmedikçe geceler ve gündüzler tükenmeyecek (Kıyamet gelmeyecek).”

HER SARHOŞ EDİCİ HARAMDIR

6968 – İbnu Mes’ud radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Her sarhoşluk veren şey haramdır.”

6969 – İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselam buyurdular ki: “Her sarhoş edici haramdır, çoğu sarhoş eden şeyin azı da haramdır.”

BAZI KAPLARDA KURULAN ŞIRA

6970 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselam nakîr, müzeffet, dübba ve hanteme (denilen kaplar)da şıra yapılmasını yasakladı ve:”Sarhoş eden her şey haramdır” buyurdu.”

6971 – İbnu Mes’ud radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Ben size bazı kaplarda nebîz (şıra) yapmayı yasaklamıştım. Bilesiniz, tek başına kap bir şeyi haram kılmaz. Sarhoşluk veren her şey haramdır.”

6972 – Hz. Aişe radıyallahu anh  şöyle demiştir: “(Ey Rümeyse!), sizden biri her yıl kurban derisinden bir su kabı yapmaktan aciz mi?”Aişe sözüne şöyle devam eder: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm küpte, şunda ve şunda şıra yapmayı yasakladı. Ancak bu nevi kaplarda sirke yapmayı yasaklamadı.”

KAPLARIN AĞZININ ÖRTÜLMESİ

6973 – Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm bize kapların ağızlarının örtülmesini, tulumların ağızlarının bağlanmasını ve (boş) kabın (ağzı yere gelecek şekilde) ters çevrilmesini emretti.”

6974 – Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: “Ben Resülullah aleyhissalâtu vesselâm için, geceleyin ağzı kapalı üç kap hazırlardım: Bir kap abdest suyu için, bir kap misvakı için, bir kap içeceği için.”

GÜMÜŞ KAPTAN İÇME

6975 – Hz. Aişe radıyallahu anhâ anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Kim gümüş bir kaptan su içerse, sanki karnına cehennem ateşi doldurmuş gibi olur.”

KABIN İÇİNE SOLUMA

6976 – Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Biriniz su içerken kabın içine solumasın. Tekrar yudumlamak isteyince kabı ağzından uzaklaştırıp (nefes alsın) sonra dilerse yeniden içsin.”

AVUÇLA SU İÇMEK

6977 – İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm yüzükoyun yatarak dudaklarımızla su içmemizi yasakladı. Keza, tek bir avuçla, avuçlayarak içmemizi de yasakladı ve buyurdu ki: “Sakın sizden kimse köpeklerin içtiği gibi suyu dudaklarıyla içmesin! Allah’ın gazabına uğrayan kavim gibi tek eliyle de içmesin. Suyu çalkalamadıkça geceleyin de içmesin, ağzı kapalı ise çalkalamaya gerek yok. Kim kapla içmeye muktedir olduğu halde, tevazuyu düşünerek eliyle içerse Allah parmakları adedince kendisine sevap yazar. Bu (avuç), Hz. İsa aleyhisselâm’ın kabı idi. Çünkü o, kadehi atmış ve: “Öf! Bu dünya ile beraberdir!” demişti.”

CAM BARDAKTAN İÇMEK

6978 – İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm’ın, cam bir bardağı vardı, (suyu) onunla içerdi.”

MUTALLAKA VE MUHTELEA’NIN İDDETLERİ

4157 – Esma Bintu Yezid İbni’s-Seken el-Ensariyye radıyallahu anha’nın anlattığına göre, “Esma, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm zamanında kocasından boşanmıştır. Ve o sıralarda boşanan kadın için henüz iddet bekleme hükmü yoktu. İşte bu sebeple, Esma boşanınca, Allah Teâla Hazretleri, boşanan için iddet bekleme emrini indirdi.”

Ebu Davud, Talak 36, (2281).

4158 – İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: “Allah Teala Hazretleri: “Boşanan kadınlar kendi kendilerine üç aybaşı hali beklerler” (Bakara 228) buyuruyor. Yine Allah Teala Hazretleri: “Kadınlarınız arasında ay hali görmekten kesilenler ile ay hali görmemiş olanların iddetleri hususunda şüpheye düşerseniz, bilin ki, onların iddet beklemesi üç aydır…” (Talak 4). (Önceki ayet) bu ikinci ile neshedilmiş oldu Keza Allah Teala Hazretleri (birinci ayetten bazı hükümleri neshederek) buyurmuştur ki: “Mü’min kadınlarla nikahlanıp, onları, temasta bulunmadan boşadığınızda, artık onlar için söze iddet saymaya lüzum yoktur. Kendilerine bağışta bulunarak onları güzellikle serbest bırakın” (Ahzab 49).

Ebu Davud, Talak 10, (2195), 27, (2282); Nesai, Talak 54, (6, 187), 74, (6, 212).

4159 – Yine İbnu Abbas radıyallahu anhüma, “Boşanan kadınlar kendi kendilerine üç aybaşı hali beklerler, eğer Allah’a ve ahiret gününe inanmışlarsa, rahimlerinde Allah’ın yarattığını gizlemeleri kendilerine helâl değildir, kocaları bu arada barışmak isterlerse, karılarını geri almakta daha çok hak sahibidirler” (Bakara 223) ayeti için der ki: “Bu ayete göre, erkek hanımını üç kere de boşasa ona dönmeye hakkı vardır. Bu hüküm şu ayetle neshedildi: “Boşanma iki defadır. (Ondan sonrası) ya iyilikle tutmak, ya güzellikle salmaktır” (Bakara 229).

Nesai, Talak 74, (6, 212).

4160 – Süleyman İbnu Yesar rahimehullah anlatıyor: “el-Ahvas, hanımını boşamıştı. Hanımı üçüncü hayızın kanama müddetinde iken Şam’da öldü. Hz. Muaviye radıyallahu anh, Zeyd İbnu Sabit radıyallahu anh’a yazarak bunun hükmünü sordu. Zeyd cevaben şöyle yazdı: “Eğer kadın, üçüncü hayz’ın kanama devresine girmiş idiyse, kocadan tamamen ayrılmış, koca da ondan ayrılmıştır. Ne kadın, kocaya, ne de koca kadına varis olamaz.”

Muvatta, Talak 56, (2, 577).

4161 – Rebi’ Bintu Muavvız radıyallahu anha’nın anlattığına göre, “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm zamanında, kocasından muhala’a yoluyla ayrılmıştır. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm da ona bir hayız müddetince iddet beklemesini emretmiştir (veya kadına… emredilmiştir.)”

Tirmizi, Talak 10, (1185); Nesai, Talak 53, (5, 186).

VEFAT İDDETİ

4162 – Ümmü Seleme radıyallahu anha anlatıyor: “Beni Eslem’den Sübey’a adında bir kadın hamile iken kocası ölmüştü. Beni Abdi’d-dâr’dan Ebu’s-Senabil İbn Ba’kik, kadınla evlenmek istedi. Kadın onunla evlenmekten imtina etti. Adam: “Vallahi, iki müddetin sonuncusuna kadar iddet beklemedikçe evlenmen caiz değil!” dedi. Kadın yirmi gün kadar bekledi, derken nifas oldu. Sonra da Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ‘a gelerek durumu arzetti. Aleyhissalatu vesselam: “Evlen!” buyurdu.”

Buhari, Talak 39, Tefsir, Talak 2; Müslim, Talak 57, (1485); Muvatta, Talak 83, (2, 589, 590); Tirmizi, Talak 17, (1193); Nesai, Talak 56, (6, 190, 191)

.

4163 – Müslim’deki rivayet şöyledir: “Ümmü Seleme radıyallahu anha dedi ki: “Sübey’a, kocasının vefatından birkaç gece sonra nifas oldu. Kadın, durumunu Resûlullah’a zikretti. Aleyhissalatu vesselam evlenmesini söyledi.”

Müslim, Talak 57, (1485).

4164 – Ebu Seleme İbnu Abdurrahman anlatıyor: “Ben ve Ebu Hüreyre, İbn-i Abbas radıyallahu anhüm’ün yanında iken, bir kadın gelerek: “Ben hamileyken kocam öldü, çocuk da kocamın ölmesinden dört ay geçmeden doğdu. (İddetim dolmuş sayılır mı)?” diye sordu. İbnu Abbas radıyallahu anhüma: “İddetin iki müddetin sonuncusudur” dedi. Ebu Seleme: “Bana Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ‘ın Ashab’ından bir adam, böyle bir durumda Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ‘ın evlenmeyi emrettiğini haber verdi” dedi. Ebu Hüreyre der ki: “Buna ben de şehadet ederim.”

Nesai, Talak 56, (6, 194).

4165 – Nafi’ rahimehullah anlatıyor: “Hz. İbni Ömer radıyallahu anhüma’ya, hamile iken kocası ölen kadından sorulmuştu. “Çocuğu doğurunca helal olur, (evlenebilir)” cevabını verdi. (Orada bulunanç bir adam ilave etti:) “Hz. Ömer radıyallahu anh da: “Kocası yatakta, henüz defnedilmemiş iken doğum yapsa da kadın (evlenmeye) helaldir” demişti.”

Muvatta, Talak 84, (2, 589).

4166 – Amr İbnu’l-As radıyallahu anh dedi ki: “Peygamberimiz aleyhissalatu vesselam’ın sünnetini bize çarpıtmayın. Kocası ölen kadının iddeti dört ay on gündür, yani ümmü veled hakkında.”

Ebu Davud, Talak 48, (2308).

4167 – İbnu Ömer radıyallahu anhüma diyordu ki: “Efendisi olan ümmü veled’in iddeti bir hayız devresidir.”

Muvatta, Talak 92, (2, 593).

İSTİBRA

4168 – Ebu Sa’id radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Huneyn seferi sırasında Evtas’a bir ordu gönderdi. Ordu düşmanla karşılaştı ve çarpıştılar. Müslüman askerler onlara galebe çaldı, bir miktar kadını da esir etti. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ‘ın Ashabından bir kısımları, ele geçirilen cariyelere teması, müşrik kocaları sebebiyle sanki günah addettiler. Bunun üzerine aziz ve celil olan Allah şu ayeti inzal buyurdu. (Mealen): “Evli kadınlarla evlenmeniz de haram kılındı. Maliki bulunduğunuz cariyeler müstesna…” (Nisa 24). Yani “bunlar (esir aldıklarınız) iddetlerini doldurunca size helaldır.”

Müslim, Rada’ 33, (1456); Tirmizi, Nikah 36, (1132); Ebu Davud, Nikah 45, (2155, 2157) Nesai, Nikah 59, (6, 110).

4169 – İrbaz İbnu Sariye radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm , karınlarındaki yükü vaz’ etmedikçe (doğurmadıkça) esirelere temasta bulunmayı yasakladı.”

Tirmizi, Siyer 15, (1564).

4170 – Ruveyfi’ İbnu Sabit el-Ensari radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Allah’a ve ahiret gününe inanan bir kimseye, suyunu başkasının ekinine dökmesi, yani hamile (esire)ye teması helal değildir. Keza Allah’a ve ahirete inanan mü’min kişiye, istibra hasıl olmazdan önce esire kadına teması helal olmaz. Keza Allah’a ve ahirete inanan kimseye, taksim edilmezden önce ganimet malından satması helal değildir.”

Ebu Davud, Nikah 45, (2158, 2159); Tirmizi, Nikah 35, (1131).

4171 – Ebu’d-Derda radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm seferlerinin birinde, bir çadırın kapısında, doğumu yakın olan hamile bir kadın gördü. Kadın hakkında sual etti.

“Falancanın cariyesi!” dediler.

Aleyhissalatu vesselam: “Herhalde o, cariyeye temas etmek istiyor!” buyurdu. Muhatapları “Evet!” deyince: “Ona, kabre kadar onunla beraber olacak bir lânetle lanet etmek içimden geldi. O nasıl olur da kendine helal olmadığı halde (kadının karnındakı çocuğu) kendine vâris kılar veya nasıl olur da kendine helal olmayan (bebeği) hizmetçi kılar?” buyurdular.”

Müslim, Nikah 139, (1441); Ebu Davud, Nikah 45, (2156).

4172 – İbnu Ömer radıyallahu anhüma demiştir ki: “Temas edilmiş bulunan bir cariye hediye edilir veya satılır veya azad edilirse onun rahmi bir hayız müddetince istibra edilsin. Bâkirenin istibrası aranmaz.”

Rezin tahric etmiştir. Buhari, bu rivayeti muallak olarak zikretmiştir. (Büyü, 111).

SÜKNA VE NAFAKA

4173 – Fatıma Bintu Kays radıyallahu anha’nın anlattığına göre, “kocası kendisini talak-ı bette ile boşamıştır. Kocası ortalıkta olmadığı halde, vekilini (bir miktar) arpa ile Fatıma’ya göndermiş. Fatıma da bunu pek az bulmuştu. Veya vekile kızmıştı). Vekil: “Vallahi bizim üzerimizde (nafaka hakkı olarak) bir şeyin yok!” demiştir. Fatıma da Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ‘a gelerek durumu anlatımış, aleyhissalatu vesselam da: “Senin onun üzerinde nafakan yok” buyurmuş ve Ümmü Şerik el-Ensariyye radıyallahu anha’nın yanında iddetini geçirmesini emretmiştir. Sonra, Fatıma’ya: ” Bu kadın, ashabımın çokça uğradıkları birisidir. Sen iddetini İbnu Ümmi Mektûm’un yanında geçir. Zira o, âmâ birisidir, örtünü de (onun yanında) çıkarabilirsin. (İddetin bitip) helal oldun mu bana haber ver!” buyurdu. (Fatıma der ki): “Helal hale geldiğim zaman, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ‘a gelip Muaviye İbnu Ebi Süfyan ve Ebu Cehm radıyallahu anhüma’nın benimle evlenmek istediklerini haber verdim. Aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Ebu Cehm, sopasını omuzundan indirmez. Muaviye ise fakirdir, parası yoktur. Sen Üsame İbnü Zeyd radıyallahu anhüma ile evlen!”

Üsame hoşuma gitmedi. (Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bunu sezmiş olacak ki tekrar): “Sen Üsame’yle evlen!” buyurdu. Ben de onunla evlendim. Allah Teâla hazretleri onu bana hayırlı kıldı. Onunla mes’ud oldum.”

Müslim, Talak 36, (1480); Muvatta, Talak 23, (2, 580, 581); Ebu Davud, Talak 39, 40, (2284, 2291); Tirmizi, Nikah 38, (1135), Talak 5, (1180); Nesai, Nikah 21, (6, 74); Talak 69, (6, 207), 71, 72, (6, 210).

4174 – Nafi’ rahimehullah anlatıyor: “Sa’id İbnu Zeyd’in kızı Abdullah İbnu Amr İbni Osman’ın nikahı altında idi. Kadını, kocası talak-ı bette ile boşadı. Kadın, kocasının evini (iddeti dolmadan) terketti. Onun bu davranışını Abdullah İbnu Ömer radıyallahu anh hoş karşılamadı.”

Muvatta, Talak 64, (2, 579).

4175 – Hz. Cabir radıyallahu anh anlatıyor: “Teyzemi kocası (üç talakla) boşamıştı. Teyzem hurmalarının meyvesini kesmek istedi. Bir adam onu evden çıkmaktan men etti. Teyzem de Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’a gelip durumunu arzetti. Aleyhissalatu vesselam: “Tabii, hurmalarını devşir, ondan dilersen tasadduk eder, dilersen ma’ruf üzere tasarruf edersin!” buyurdu.”

Müslim, Talak 55, (1483); Ebu Davud, Talak 41, (2297); Nesai, Talak 70, (6, 209).

4176 – Mücahid rahimehullah, “İçinizden ölenlerin bırakmış olduğu eşler kendi kendilerine dört ay on gün beklerler” (Bakara 234) mealindeki ayetle ilgili olarak demiştir ki: “Kadının, bu iddeti, kocasının yanında beklemesi vaciptir. Bunun üzerine Allah Teala Hazretleri şu ayeti inzal buyurdu: “İçinizden ölüp, eşler bırakacak olanlar, evlerinden çıkarılmaksızın senesine kadar eşlerinin geçimini sağlayacak şeyi vasiyet etsinler. Eğer kadınlar çıkarlarsa kendilerinin meşru olarak yaptıklarından dolayı size sorumluluk yoktur” (Bakara 240).

Mücahid devamla der ki: “Allah Teala Hazretleri böylece kadına tam bir yıl (iddet) kıldı, bunun yedi ay yirmi günü vasiyet yoluyla tanınacak. Kadın dilerse bu vasiyet müddetinde kocasının evinde kalacak, dilerse terkedecek. Ayette geçen “evlerinden çıkarılmaksızın… Eğer çıkarlarsa… size sorumluluk yoktur” ibaresinin manası budur. Esas iddet ise, onu beklemesi kadına vacibtir.”

İbnu Abbas radıyallahu anhüma der ki: “Bu ayet, kadının kocası yanında iddet geçirme mecburiyetini neshetmiştir, kadın dilediği yerde iddetini geçirir.”

Atâ der ki: “Sonra miras ayeti geldi, o da, süknayı neshetti. Böylece kadının, koca yanındaki süknası kalktı, artık dilediği yerde iddetini geçirir.”

Buhari, Tefsir, Bakara 41, Talak 50; Ebu Davud, Talak 42, 45, (2298, 2301); Nesai, Talak 60, (6, 200).

4177 – Yahya İbnu Said rahimehullah anlatıyor: “Bir kadın, İbnu Ömer radıyallahu anhüma’ya gelip kocasının öldüğünü ve kendilerinin (Medine’nin) Kanât nam mevkiinde bir ekinlerinin olduğunu söyledi ve geceyi orada geçirmesinin kendisini için caiz olup olmadığını sordu.

İbnu Ömer radıyallahu anhüma kadını bundan nehyetti. Bu sebeple kadın, erkenden oraya gider, orada gölgelenir, sonra akşama Medine’ye döner, evinde gecelerdi.”

Muvatta, Talak 88, (2, 592).

İHDAD (MATEM)

4178 – Humeyd İbnu Nâfi’ anlatıyor: “Bana Zeyneb Bintu Ebi Seleme şu üç hadisi haber verdi:

Dedi ki: “Babası Ebbu Süfyan İbnu Harb vefat edince, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ‘ın zevce-i pâkleri Ümmü Habibe’nin yanına girdim. (Ben yanında iken Ümmü Habibe içerisinde sarı renk bulunan bir sürünme maddesi (tıyb) getirtti, bu halûk veya bir başkası idi. Ondan bir cariyeye sürdü, sonra da yanaklarına süründü. Sonra dedi ki: “Vallahi benim sürünüp süslenmeye ihtiyacım yok. Ancak Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın şöyle söylediğini işittim. “Allah’a ve ahiret gününe inanan bir kadına, bir ölü üzerine üç geceden fazla matem tutması helal olmaz. Fakat kocası müstesna, ona dört ay on gün matem tutar.”

Zeyneb dedi ki: “Kardeşi öldüğü zaman Zeyneb Bintu Cahş radıyallahu anha’nın yanına girdim. O da bir tiyb istedi ve ondan süründü. Sonra dedi ki: “Doğrusu, vallahi sürünmeye bir ihtiyacım yok. Ancak Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ‘ın şöyle söylediğini işittim: “Allah’a ve ahiret gününe inanan bir kadına…” diye başlayan önceki hadisi aynen zikretti.”

Zeyneb (üçüncü rivayetinde) dedi ki: “Annem Ümmü Seleme’yi işittim, diyordu ki: “Bir kadın Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ‘a gelerek: “Kızımın kocası öldü. Gözünden de hasta, gözüne (ilaç niyetiyle) sürme çekebilir miyiz?” diye sordu. Aleyhissalatu vesselam: “Hayır!” dedi. Kadın iki veya üç sefer aynı talebte bulundu. Aleyhissalatu vesselam her seferinde “Hayır!” dedi ve sonuncuda ilave etti: “Onun matem müddeti dört ay on gündür. Cahiliye devrinde sizden biri, sene başına mayıs atardı.”

(Ravi Humeyd der ki: “Zeyneb’e “Senenin başına mayıs atma” nedir?” diye sordum) Zeyneb radıyallahu anha dedi ki: “Kocası ölen bir kadın hıfş (denen hücres)ine çekilir, en kötü elbisesini giyer, üzerinden bir yıl geçmedikçe tıyb sürünmez (yıkanmaz, tırnak kesmez, hiçbir temizlik ameliyesinde bulunmaz sonra bir yıl tamam olunca berbat bir manzara ile çıkar)dı. Sonra ona bir hayvan getirilirdi. Bu eşek veya koyun veya bir kuş olabilirdi. Bu (hayvanı önüne sürmek suretiyle iddet halini) kırardı. İddetini kırmada kullandığı hayvan hemen hemen ölürdü. Sonra (iddetten) çıkardı, kendisine mayıs verilirdi, o da bunu (önüne) atardı. (Böylece evlenmeye helal olurdu.) İşte bundan sonra tiyb ve diğer (süslenme ve başka) şeylere müracaat ederdi.”

Buhari, Talak 46, 47, 50, Cenaiz 31; Müslim, Talak 58, (1486-1489); Muvatta, Talak 101, (2, 596-598); Ebu Davud, Talak 43, (2299) Tirmizi, Talak 18, (1195, 1196, 1197); Nesai, Talak 61, (6, 201), 60, (6, 205).

4179 – Ümmü Atiyye radıyallahu anha anlatıyor: “Biz, kocalımız hariç, herhangi bir ölü üzerine üç günden fazla matem tutmaktan men edilmiştik. Kocalarımız için dört ay on gün matem tutmalıydık. Bu esnada ne sürme çekerdir, ne tiyb sürünürdük, ne de boyalı elbise giyerdik. Giyebildiğimiz sadece asb (denen daha dokunmazdan önce boyanmış kumaşlardan mamul) elbise idi. Matemli kadına, hayız halinden çıkıp temizlik dönemine girince, yaptığı yıkanmada azıcık koku kullanmasına izin verildi.”

Buhari, Talak 48, 49, Hayız 12, Cenaiz 30, 31; Müslim, Cenaiz 34, (938), Talak 66, (938); Ebu Davud, Talak 46, (2302, 2303); Nesai, Talak 63, 646, (6, 203, 204).

4180 – Ümmü Seleme radıyallahu anha anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Kocası ölen kadın sarıya boyanmış veya kırmızıya boyanmış elbise giymez, zinet takınmaz, kına yakınmaz, sürmelenmez, başını tararken kokulu madde kullanmaz, başını sidre ile kaplar.”

Ebu Davud, Talak 46, (2304); Nesai, Talak 65, (6, 203); Muvatta, Talak 104-108, (2, 598, 600).

4181 – İbnu’l-Müseyyeb ve Süleyman İbnu Yesar rahimehumullah anlatıyor: “Tuleyha el-Esediyye, Reşid es-Sakafi’nin nikahı altında idi. Reşid, Tuleyha’yı boşadı. Kadın, iddeti içerisinde iken evlendi. Hz. Ömer radıyallahu anh, ona da kocasına da değnekle çokça vurdu ve aralarını ayırdı. Sonra şunu söyledi: “İddeti içerisinde hangi kadın evlenirse, onun evlenen kocası, gerdek yapmamış bile olsa araları ayrılacak ve kadın, önceki iddetinden geri kalan kısmı tamamlayacak. Sonra ikincisi, taliblerden bir talib olacak. Eğer erkek, kadınla gerdek yapmış idiyse, araları ayrılır, kadın önceki iddetini tamamlar. Sonra ikinciden dolayı yeniden iddet bekler. Bunlar ebediyyen evlenemezler.”

İbnu’l-Müseyyeb der ki: “Erkek, kadını kendine helal addettiği için ona tam mehir öder.”

Muvatta, Nikah 27, (2, 536).

4182 – Nafi’ anlatıyor: “Safiyye Bintu Ebi Ubeyd, kocası İbnu Ömer’den iddet beklerken gözlerinden hastalandı. Gözleri nerdeyse çapaklanıyordu, yine de sürme çekmedi.”

Muvatta, Talak 107, (2, 599).

4183 – İbnu Mes’ud radıyallahu anh kendi anlattığına göre, şu ayeti okumuştu. (Mealen): “Boşanan kadınlar, kendi kendilerine, üç aybaşı hali beklerler…” (Bakara 228). Ve şu ayeti (mealen): “Ey peygamber! Kadınları boşayacağınızda, onları, iddetlerini gözeterek boşayın ve iddeti sayın. Rabbiniz olan Allah’tan sakının. Onları, -apaçıak bir hayasızlık yapmaları hali bir yana- evlerinden çıkarmayın, onlar da çıkmasınlar. Bunlar, Allah’ın sınırlarıdır. allah’ın sınırlarını kim aşarsa, şüphesiz, kendine yazık etmiş olur. Bilmezsin, olur ki, Allah bunun ardından (gönlünüzde sevgi gibi) bir hal meydana getirir. Kadınların iddet süreleri biteceğinde, onları ya uygun bir şekilde alıkoyun, ya da uygun bir şekilde onlardan ayrılın; içinizden de iki adil şahid getirin, şahidliği Allah için yapın. İşte bu, allah’a ve ahiret gününe inanan kimseye verilen öğüttür. Allah kendisine karşı gelmekten sakınan kimseye kurtuluş yolu sağlar, ona beklemediği yerden rızık verir. Allah’a güvenen kimseye O yeter. Allah buyurduğunu yerine getirendir. Allah her şey için bir ölçü var etmiştir. Kadınlarınız içinde ay hali görmekten kesilenler ile, henüz ay hali görmemiş olanların iddetleri hususunda şüpheye düşerseniz, bilin ki, onların iddet beklemesi üç aydır…” (Talak 1-4).

Ve dedi ki: “Bu, boşanan kadınların iddetleridir. Allah Teala Hazretleri bundan henüz temas edilmemiş olan kadınları, “Ey iman edenler, mü’min kadınlarla nikahlanıp, onları, temasta bulunmadan boşadığınızda artık onlar için size iddet saymaya lüzum yoktur. Kendilerine bağışta bulunarak onları güzellikle serbest bırakın” (Ahzab 49) me’alindeki ayetle istisna etmiştir.

Yine Allah Teala buyurur ki, (mealen): “İçinizden ölenlerin bırakmış olduğu eşler, kendi kendilerine dört ay on gün beklerler; müddetleri sona erdiğinde, onların kendi haklarında uygun şekilde yaptıklarından dolayı size sorumluluk yoktur” (Bakara 134). Sonra Allah Teala Hazretleri, kadınlardan hamile olanların ruhsatını şu ayetle indirmiştir. (Mealen): “(Boşanan veya kocası ölen kadınlardan) gebe olanların iddeti doğumları ile tamamlanır…” (Talak 4).

Rezin tahric etmiştir.

İFLÂS BÖLÜMÜ

954 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurdular: “Bir kimse, iflâs edenin yanında malını aynen bulmuş ise, bu mala o, herkesten daha ziyâde hak sâhibidir.”

Buharî, İstikrâz 14; Müslim, Müsâkat 22, ( 559); Muvatta, Büyü 42, (2, 678); Tirmizî, Büyü 36, (1262); Ebu Dâvud, Büyü 76, (3519-3520, 3522); Nesâî, Büyü 95, (7, 311); İbnu Mâce, Ahkâm 26, (2358, 2359).

955 – Ebu Saîd el-Hudrî (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) zamanında, bir adamın satın aldığı meyveyi âfat vurdu. Bu yüzden adamın borcu arttı ve if1âs etti. (Kendisine dâva arzedilince) Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) halka: “Kardeşinize mal tasadduk (ederek yardım) edin” dedi. Bunun üzerine, halk ona tasaddukta bulundu, ama toplanan, borcunu ödemeye kâfı gelmedi. Aleyhissalâtu vesselâm Efendimiz, bu sefer alacaklılara: “Bulduklarınızı alın, size bundan başka bir şey yok” buyurdu.

Müslim, Müsâkât 18, (1556); Tirmizî, Zekât 24, (655); Ebu Dâvud, Büyü’ 60, (3469); Nesâi, Büyu’30 (7, 265), 96, (7, 312); İbnu Mâce, Ahkâm 25, (2356)

İHYÂU’L-MEVAT BÖLÜMÜ

104 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Sahibi olmayan bir araziyi kim ihya ederse, bu araziyi herkesten ziyade o hak kazanır.” Urvetu’bnu Zübeyr “Hz. Ömer (radıyallahu anh) halife iken bu hadisin hükmünü tatbik etti” dedi.

Buhârî, Hars 15.

105 – Urvetu’bnu Zübeyr (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Kim ölü bir arâziyi ihya ederse, burası onun olur. Başkasının arazisine izinsiz ağaç dikene hiçbir hak tanınmaz.

Muvatta, Akdiye 26, (2, 743); Tirmizî, Ahkâm 38, (1379); Ebu Dâvud, Harâc 37, (3073).

Ebu Dâvud’da şu ziyade var: Urve (radıyallahu anh) dedi ki: “Şehâdet ederim ki, Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şuna hükmetti: Arz, Allah’ın arzıdır, insanlar da Allah’ın kullarıdır. Kim bir ölü araziyi (mevat) ihya ederse, bu yere, o, herkesten ziyade hak sâhibi olur. Bu hükmü Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’dan bize, ondan namazı getirenler getirdi.”

106 – Urve (radıyallahu anh) dedi ki: “Bana bu hadisi rivayet eden kimse şunu da anlattı: İki kişi Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e müracaat ederek aralarındaki ihtilâfı arzettiler: Bunlardan biri, diğerinin arazisine hurma ağacı dikmişti. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Tarla, eski sâhibine aittir, ağaç diken de diktiklerini tarlada söksün” diye hükmetti. Ben ağaçların köklerine baltalarla vurulduğunu gördüm. Ağaçlar boylu boslu tam haldeydiler, hepsi de tarladan söküldüler.”

Ebu Dâvud, Harac 37, (3074).

107 – Semuratu’bnu Cündüb (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) dedi ki: “Mevât (ölü) bir araziyi kim bir duvarla çevrelerse, burası onun olur.”

Ebu Dâvud, Harac 37, (3077).

Rezîn, Saîd İbnu Zeyd (radıyallahu anh)’den şu ziyadeyi kaydetti: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) dedi ki: “Sahibi bir arazinin bakımından âciz kalarak helâk olmaya terkedince biri gelip bu araziyi ihya ederse, arazi kendinin olur.

ÎLÂ BÖLÜMÜ

108 – Enes (radıyallahu anh) ‘in anlattığına göre, Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’i bir at yere atmıştı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın (sağ) tarafı veya (sağ) omuzu ezildi. Bu O’na ayakta duramayacak kadar ızdırab verdi. O sıralarda hanımlarını da bir ay müddetle terketti. Bu esnada, hurma kütüğünden yapılmış bir merdivenle çıkılan tenezzüh odasına (meşrübe) çekildi. Ashâb (radıyallahu anhum ecmaîn) kendisine “geçmiş olsun” ziyaretine geliyorlardı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) oturarak namaz kılardı, onlar ise ayakta durarak namaza uymuşlardı. Selâmı verince şöyle dedi: “İmam, kendisine uyulmak için vardır. Öyle ise ayakta namaz kıldırıyorsa siz de ayakta kılın, şâyet oturarak kıldırıyorsa siz de oturarak kılın, imam rükuya varmadan rükuya gitmeyin, o başını kaldırmadan siz de kaldırmayın.”

Râvi der ki: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) ayın 29’unda meşrübeden indi. Ashâb: “Ey Allah’ın Resûlü, sen bir aylık bir müddet için îlâ’ya (ayrı kalmaya) karar vermiştin” dediler. Onlara: “Bu ay yirmi dokuz gündür” cevabını verdi.”

Buhârî, Salat 18, Ezan 51, 82, 128, Sıfatu’s-Salat 83, 128, Savm 11, Mezâlim 25, Nikâh 91, Talâk 21, Eymân 20; Tirmizî, Savm 6, (690); Nesâî, Talak 32, (6, 166).

Buhârî ve Müslim’de Ümmü Seleme’den gelen bir rivayette: “Bu ay yirmi dokuz çekiyor” buyurmuştur.

Müslim’de Câbir (radıyallahu anh)’dan kaydedilen bir rivayette: “Sonra iki elini üç sefer uzattı, ikisinde her iki elinin bütün parmaklarıyla, sonuncu kerede sadece dokuz parmağıyla işaret etmişti” diye (yirmi dokuzu gösterdiği açıklanır) (Sıyam 24).

109 – İbnu Ömer (radıyallahu anh), “Kadınlarına yaklaşmamaya yemin edenler için dört ay beklemek vardır. Eğer erkekler (o müddet içinde kefaret yaparak zevcelerine) dönerlerse şüphe yok ki Allah cidden gafur ve rahîmdir…” (Bakara 226) âyetinin açıklaması ile alakalı olarak) şöyle demiştir: “Ayette zikredilen) dört ay geçtikten sonra ya rücu etmek veya boşamak üzere zevc tevkif olunur. Îlâ yapan fiilen boşamayınca (bu müddetin dolmasıyla) boşanma husule gelmez.” Bu görüş, Hz. Osman, Hz. Ali, Hz. Ebu’d-Derda ve Hz. Aişe (radıyallahu anhüm ecmaîn)’den ve Ashab’tan on iki kişiden de rivayet edilmiştir.

Buhârî, Talak 21; Muvatta Talak 19, (2, 557).

Buhârî’nin bir başka rivayetinde İbnu Ömer demiştir ki: “Cenâb-ı Hakk’ın âyette zikrettiği îlâ, dört aylık müddet dışında hiç kimseye helal olmaz. Bu müdded dolunca ya tatlılıkla hanımını tutar veya, Allah’ın emrettiği şekilde boşamaya karar verir. (Îlâ müddetini uzatarak kocasının ayrıca birde boşanmasını beklemek gibi üçüncü bir yola sülûk edilemez.)”

110 – Hz. Ali (kerremallahu vechehu) buyurmuştur ki: “Bir kimse hanımına yaklaşmamaya yemin ederse (îlâ’ya karar verirse), bundan boşanma hâsıl olmaz. Dört aylık müddet geçince, îlâ yapan koca tevkif olunur, ya boşar ya da kefaret ödeyerek rücu eder.”

Muvatta, Talak 17, (2, 556).

İmam Mâlik der ki: “Bir kimse, çocuğu sütten kesilinceye kadar hanımına yaklaşmamaya yemin edecek olsa, bu îlâ yemini sayılmaz. Bana Hz. Ali’den ulaşan bir rivayete göre, bu durumdan kendisine sorulduğu vakit bunun îlâ olmadığını belirtmiştir.”

111 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) der ki: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) hanımlarına yaklaşmamaya yemin etti (îlâ kararı verdi) ve (bal yemeyi de kendi kendine) haram etti. Böylece helal olan bir şeyi kendisine haram kılmıştı. Sonra kefâret karşılığında yeminini bozdu”

Tirmizî, Talak 21, (1201)

ALİMLERİN FAZİLETİ

4072 – Ebu Ümame radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’a biri âbid diğeri alim iki kişiden bahsedilmişti.

“Alimin âbide üstünlüğü, benim, sizden en basitinize olan üstünlüğüm gibidir” buyurdu.”

Tirmizi, İlim 19, (2686).

4073 – Yine Tirmizi’nin bir rivayetinde şöyle gelmiştir: “…Aleyhissalatu vesselam sonra buyurdular ki: “Allah Teâla Hazretleri, melekleri, semâvat ehli, deliğindeki karıncaya, denizindeki balıklara varıncaya kadar arz ehli, halka hayrı öğretene mağfiret duasında bulunur.”

Hadis Tirmizi’nin aynı babındadır.

4074 – İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Tek bir fakih, şeytana bin âbidden daha yamandır.”

Tirmizi, İlim 19, (2083).

4075 – Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’a Allah indinde en efdal insanın kim olduğu sorulmuştu: “Allah indinde en kıymetlileri en muttaki olanlardır!” buyurdular. “Biz bunu sormadık!” demeleri üzerine: “Öyleyse o, Halîlullah’ın oğlu, Nebiyyullah’ın oğlu Nebiyyullah’ın oğlu Yusuf’tur” buyurmuştu. Yine itirazla: “Hayır bunu da sormadık” dediler. Bunun üzerine Aleyhissalatu vesselam: “siz bana Arap hanedanlarından mı soruyorsunuz?” dedi. “Evet (Ey Allah’ın Resûlü!) dediler. “Onların cahiliye dönemindeki hayırlıları, fıkıh öğrendikleri takdirde, İslam’da da en hayırlılarıdır!” cevabını verdi.”

Buhari, Enbiya 8, 14, 19, Menakıb 1, 25, Tefsir, Yusaf 1; Müslim, Fezail 168, (2378).

4076 – Hz. Ali radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Dinde fakih (bilgili) olan kimse ne iyi kimsedir! Kendisine muhtaç olununca faydalı olur. Kendisine ihtiyaç olmayınca ilmini artırır.”

Rezin tahric etmiştir.

4077 – Yine Hz. Ali radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Kim, benden sonra öldürülmüş olan bir sünnetimi ihya ederse beni seviyor demektir. Beni seven de benimle beraberdir.”

Rezin tahric etmiştir.

4078 – Ebu’d-Derda radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın şöyle dediğini işittim: “Kim bir ilim öğrenmek için bir yola sülûk ederse Allah onu cennete giden yollardan birine dahil etmiş demektir. Melekler, ilim talibinden memnun olarak kanatlarını (üzerlerine) koyarlar. Semavat ve yerde olanlar ve hatta denizdeki balıklar âlim için istiğfar ederler. Âlimin âbid üzerindeki üstünlüğü dolunaylı gecede kamerin diğer yıldızlara üstünlüğü gibidir. Âlimler peygamberlerin vârisleridir. Peygamberler, ne dinar ne dirhem miras bırakırlar, ama ilim miras bırakırlar. Kim de ilim elde ederse, bol bir nasib elde etmiştir.”

Ebu Davud, İlm 1, (3641); Tirmizi, İlm 19, (2683); İbnu Mace, Mukaddime 17, (223).

İLME TEŞVİK

4079 – Humeyd İbnu Abdirrahman anlatıyor: “Hz. Muaviye radıyallahu anh’ı işittim, demişti ki: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın şöyle söylediğini işittim: “Allah kimin için hayır murad ederse onu dinde fakih kılar.”

Buhari, Farzu’l-Humus 7, İlm 13, İ’tisam 10; Müslim, İmaret 98, (1038), Zekat 98, 100, (1038); Tirmizi, İlm 1, (2647).

4080 – Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “İlim talebi için yola çıkan kimse dönünceye kadar Allah yolundadır.”

Tirmizi, İlim 2, (2649); İbnu Mace, Mukaddime 17, (227).

4081 – Yine Tirmizi’nin Sahbere radıyallahu anh’tan kaydına göre, Aleyhissalatu vesselam: “Kim ilim taleb ederse, bu işi, geçmişteki günahlarına kefaret olur” buyurmuştur.”

Tirmizi, İlim 2, (2650).

4082 – Ukbe İbnu Amir radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Zancılardan önce, ölem öğrenin yani zanlarıyla konuşanlardan önce.”

Rezin tahric etmiştir. Buhari’de bunu bir bab başlığında muallak (senetsiz) olarak kaydetmiştir. (Feraiz 2).

4083 – Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Feraizi ve Kur’an-ı öğrenin ve halka da öğretin, zira benim ruhum kabzedilecek (ve ben aranızdan gideceğim).”

Tirmizi, Feraiz 2, (2092). İbnu Mes’ud radıyallahu anh’tan aynı manada bir rivayet yapılmıştır.

Rezin şu ziyadede bulunmuştur: “Feraizi bilmeyen âlimin misali, baş kısmı olmayan bürnus gibidir.”

4084 – Ebu Sa’id radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Mü’min, sonu cennet oluncaya kadar hayır işitmekten asla doymayacak.”

Tirmizi, İlim 19, (2687).

4085 – Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Hikmetli söz mü’minin yitiğidir. Onu nerede bulursa, onu hemen almaya ehaktır.”

Tirmizi, İlim 19, (2688).

4086 – İbn-i Amr İbni’l-As radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “İlim üçtür. Bunlardan fazlası fazilettir. Muhkem âyet, kâim sünnet, âdil taksim.”

Ebu Davud, Feraiz 1, (2285); İbnu Mace, Mukaddime 8, (54).

4087 – Ebu Vâkid el-Leysi radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm mescidde otururken üç kişi çıktı geldi. İkisi Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’a yönelerek önünde durdular. Bunlardan biri, bir aralık bularak hemen oraya oturdu. Diğeri de onun gerisine oturdu. Üçüncü kimse ise, geri dönüp gitti.

Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm (dersinden) boşalınca buyurdular:

“Size üç kişiden haber vereyim mi? Bunlardan biri Allah’a iltica etti, Allah da onu himayesine aldı. Diğeri istihyada bulundu, Allah da onun istihyasını kabul etti. Üçüncüsü ise geri döndü, Allah da ondan yüz çevirdi.”

Buhari, İlim 8, Salat 84; Müslim, Selam 26, (2176); Muvatta, Selam 4, (2, 960, 961); Tirmizi, İsti’zan 29, (2725).

İLİM ÂDABI

4088 – Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Kim, bir ilimden sorulur, o da bunu ketmedip söylemezse (Kıyamet günü) ateşten bir gem ile gemlenir.”

Ebu Davud, İlm 9, (3658); Tirmizi, İlim 3, (2651).

4089 – Sehl İbnu sa’d radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Vallahi, senin hidayetinle bir tek kişiye hidayet verilmesi, senin için kıymetli develerden müteşekkil sürülerden daha hayırlıdır.”

Ebu Davud, İlm 10, (3661); Buhari, Ashabu’n-Nebi 9; Müslim, Fedailu’l-Ashab 34, (2046).

4090 – Ebu Hârun el-Abdi anlatıyor: “Biz Ebu Sa’id el-Hudri radıyallahu anh’a uğrardık. O bize: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın (bize) vasiyetine merhaba” (derdi ve ilave ederdi): “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm demişti ki: “İnsanlar (dinde) size tabidirler. Size (aktar-ı âlemden yani) dünyanın her tarafından bir kısım erkekler gelip İslam dinini öğrenecekler. Onlar geldikleri vakit, onlara hep hayrı tavsiye edin.”

Tirmizi, İlim 10, (3661).

4091 – Yezid İbnu Seleme el-Cûfi radıyallahu anh anlatıyor: “Ey Allah’ın Resulü! dedim, ben senden pek çok hadis işittim. Ancak bunlardan, sonradan işittiklerimin, önceden işittiklerimi unutturacağından korkuyorum. Bana (hepsinin yerini tutacak) câmi bir kelime söyle!”

“Bildiklerinde Allah’a karşı müttaki ol (bu sana yeter)!” buyurdular.”

Tirmizi, İlim 19, (2684).

Rezin şu ziyadeyi yaptı: “…ve onunla amel et!”

4092 – Rebi’a İbnu Ebi Abdirrahman der ki: “Yanında bir miktar ilim olan kimseye, nefsini zayi etmesi münasib düşmez.”

Buhari bab başlığında kaydetmiştir. (İlim 21.)

İLİM VEÖĞRENME ADABI

4093 – İkrime rahimehullah anlatıyor: “İbnu Abbas radıyallahu anhüma dedi ki: “İnsanlara haftada birkere hadis anhlat. Buna uymazsan iki kere olsun. Daha çok yapmak istersen üç olsun. Sakın halkı şu Kur’an’dan usandırma! Halk kendi meselelerini konuşurken, senin onlara gelip, sözlerini keserek, bir şeyler anlatıp onları bıktırdığını görmeyeceğim. Onlar konuşurken sus ve dinle. Onlar sana gelip: “Konuş!” diye talebte bulununca, istiyorlar demektir, o zaman konuşursun. Dua’da seci meselesine dikkat et ve ondan kaçın. Zira ben, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ve Ashab-ı Kiram’ın devrinde yaşadım, bunu yapmıyorlardı.”

Buhari, Da’avat 20.

4094 – Hz. Ali radıyallahu anh demiştir ki: “İnsanlara anlayacakları şeyleri anlatın. Allah ve resulünün tekzib edilmelerini ister misiniz?”

Buhari, İlim 49.

4095 – İbnu Mes’ud radıyallahu anh diyor ki: “Sen bir cemaate akıllarının almayacağı bir şey söylersen mutlaka bu, bir kısmına fitne olur.”

Müslim, Mukaddime 5.

HADİS RİVAYETİ VE NAKLİ

4096 – İbnu Mes’ud radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Benden bir şey işitip onu (artırıp eksiltmeden) işittiği şekilde başkasına ulaştıran kimsenin (Kıyamet günü) Allah yüzünü taze kılsın. Zira, kendisine ulaştırılan öyleleri var ki, bizzat işitenden daha iyi kavrar.”

Tirmizi, İlm 7, (2658).

4097 – Abdullah İbnu Amr İbni’l-As radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Bir ayet bile olsa benden başkasına götürün. Beni İsrail (hikâyelerin)den de rivayet edin, bunda bir mahzur yok. Ancak kim bile bile bana yalan nisbet ederse cehennemdeki yerini hazırlasın.”

Buhari, Enbiya 50; Tirmizi, İlm 13, (2671).

4098 – Mahmud İbnu’r-Rebi’ radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın ben beş yaşlarımda iken, evimizin kuyusunun kovasından ağzına aldığı suyu yüzüme püskürttüğünü hatırlıyorum.”

Buhari, İlim 18, Müslim, Mesâcid 54 (33).

4099 – Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’dan iki kap ilim hıfzıma aldım. Bunlardan birini aranızda neşrettim. Ama diğerini söyleyecek olsam şu gırtlağımı kesersiniz.”

Buhari, İlm 42.

4100 – Ebu Zerr radıyallahu anh demiştir ki: “Eğer kılıncı şuraya koysanız -eliyle ensesini göstermiştir- ben bu esnada, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’dan işitmiş bulunduğum bir hadisi, sizin işimi bitirmezden önce söyleyebileceğime kanaatim gelse onu mutlaka söylerim.”

Buhari, İlim 10.

HADİSİN YAZILMASI

4101 – İbnu Amr İbni’l-As radıyallahu anhüma anlatıyor: “Ben Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’dan işittiğim her şeyi yazıyordum. Kureyş bu işten beni men etti. Dediler ki: “Sen her (işittiğin) şeyi yazıyorsun, halbuki Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bir insandır, memnun ve öfkeli halde de konuşur.”

Bunun üzerine yazmaktan vazgeçtim. Sonra durumu Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’a anlattım. Parmağı ile ağzına işaret ederek:

“Yaz, nefsimi elinde tutan Zâta yemin olsun, ondan haktan başka bir şey çıkmaz!” buyurdu.”

Ebu Davud, İlim 3, (3646).

4102 – Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: “Ensardan bir zat Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’a (hafızasını) şikayet ederek dedi ki: “Ey Allah’ın Resûlü! ben senden hadis işitiyorum, çok hoşuma gidiyor, ancak hafızamda tutamıyorum. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ona şu cevabı verdi:

“Sağ elini yardıma çağır!” ve eliyle yazma işareti yaptı.”

Tirmizi, İlm 12, (2668).

4103 – Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm (bir gün, halka) hitabetti, -(Ebu Hüreyre, hadisin vürûdu ile ilgili) bir kıssa anlattı- (hadiste şu ibare de vardı:) “Ebu Şah dedi ki: “Ey Allah’ın Resûlü! (bu hutbeyi) bana yazıverin!” Bu taleb üzerine Aleyhissalatu vesselam: “Evet Ebu Şâh’a yazıverin!” emir buyurdular.”

Tirmizi, İlim 12, (2669); Buhari, İlm 39, Lukata 7, Diyat 8; Ebu Davud, İlm 3, (3649).

4104 – Yine Ebu Hüreyre radıyallahu anh diyor ki: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın Ashabı arasında İbnu Amr hariç, benden daha çok hadis bilen yoktu. (Onun beni geçmesi şuradan ileri geliyordu:) O hadisleri yazıyordu, ben ise yazmıyordum.”

Buhari, İlm 39; Tirmizi, İlm, (2670).

4105 – Zeyd İbnu Sabit radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm bana emretti, ben de onun için, Süryanice (yahudi) yazısını öğrendim. Şöyle demişti: “Allah’a yemin olsun, ben yazı işimde yahudiye emniyet edemiyorum!”

(Zeyd) der ki: “Allah’a yemin olsun bir ayın yarısı geçmeden, o yazıyı öğrendim ve hazâkat kazandım. Resûlullah’ın onlara olan mektuplarını yazıyor, onların gönderdiklerini de ona okuyordum.”

Buhari, Ahkam 40; Ebu Davud, İlm 2, (3645); Tirmizi, İstizan 22, (2716).

4106 – el-Muttalib İbnu Abdillah İbni Hantab radıyallahu anh anlatıyor: “Zeyd İbnu Sabit Hz. Muaviye radıyallahu anhüma’nın yanına girmişti. Hz. Mu’aviye ona bir hadisten sual etti. Zeyd de hadisi ona söyledi. Hz. Muaviye (orada hazır bulunan bir adama) hadisi yazmasını emretti. Zeyd müdahalede bulunarak Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, hadislerinden hiç bir şey yazmamamızı emretmişti” dedi. Bunun üzerine Hz. Muaviye yazılanı derhal imha etti.”

Ebu Davud, İlm 3, (3647).

4107 – Ebu Sa’idi’l-Hudri radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm şöyle emrettiler: “Benden kur’an dışında bir şey yazmayın. Kim, Kur’an’dan başka bir şey yazmış ise, onu imha etsin.”

Müslim, zühd 72, (3004).

İLMİN KALDIRILMASI

4108 – İbnu Amr İbni’l-As radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Allah ilmi (verdikten sonra), insanların (kalbinden) zorla söküp almaz. Fakat ilmi, ülemayı kabzetmek suretiyle alır. Ülema kabzedilir, öyle ki, tek bir alim kalmaz. Halk da cahilleri kendine reis yapar. Bunlara meseleler sorulur, onlar da ilme dayanmaksızın (kendi reyleriyle) fetva verirler, böylece hem kendilerini hem de başkalarını dalâlete atarlar.”

Buhari, İlim 34, İ’tisam 7; Müslim, ilm 13, (2573); Tirmizi, ilm 5, (2654).

4109 – Ebu’d-Derda radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm ile beraberdik. Gözünü semaya dikti. Sonra: “Şu anlar, ilmin insanlardan kapıp kaçırıldığı anlardır. Öyle ki, bu hususta insanlar hiçbir şeye muktedir olamazlar!” buyurdular.

Ziyad İbnu Lebid el-Ensari araya girip: “Bizler Kur’an’ı okuyup dururken ilim bizlerden nasıl kapıp kaçırılır? Vallahi biz onu hem okuyacağız, hem de çocuklarımıza, kadınlarımıza okutacağız!” dedi. Resulullah da: “Anasız kalasın, ey Ziyad, ben seni Medine fakihlerinden sayıyordum. (Bak) işte Tevrat ve İncil, yahudilerin ve nasranilerin elinde, onların ne işine yarıyor (sanki onunla amel mi ediyorlar)?” buyurdu. Cübeyr der ki: “Ubade İbnu’s-Samit radıyallahu anh’a rastladım. Kardeşin Ebu’d-Derda ne söyledi, işittin mi? dedim. Ve ona Ebu’d-Derda’nın söylediğini haber verdim. bana: “Ebu’d-Derda doğru söylemiş, dilersen kaldırılacak olan ilk ilmin ne olduğunu sana haber vereyim: İnsanlardan kaldırılacak olan ilk ilim huşu’dur. Büyük bir câmiye girip huşu üzere olan tek şahsı göremiyeceğin vakit yakındır!” dedi.”

Tirmizi, İlm 5, (2655).

4110 – Ömer İbnu Abdilaziz rahimehullah’dan nakledildiğine göre, (Medine valisi) Ebu Bekr İbnu Hazm’a şöyle yazmıştır: “Bak, Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın hadisinden ne varsa yaz. Zira ben, ilmin kaybolmasından ve ülemanın gitmesinden korkuyorum. Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın hadisinden başka bir şey kabul etme. Alimler ilmi yaysınlar, ilim için (herkese açık yerlerde) halkalar teşkil etsinler, ta ki bilmeyenler de böylece öğrensin. Zira ilim, gizli kalmazsa helak olmaz.”

Buhari, İlm 34.

ALİM VE TALİB

6012 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Allah kimin hakkında hayır murad ederse, onu dinde âlim kılar.”

6013 – Hz. Muaviye radıyallahu anh, Resülullah aleyhissalâtu vesselâm’ın şöyle söylediğini anlatıyor: “Hayır bir alışkanlıktır, şer de düşmanlıktır; Allah kimin hakkında hayır murad ederse onu dinde fakih (âlim) kılar.”

6014 – Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm şöyle buyurdular: “İlim talebi her müslümana farzdır. İlmi, ona layık olmayan kimseye öğretmek, domuzun boynuna mücevherat, inci, altın takmak gibidir.”

6015 – Zir İbnu Hubeyş anlatıyor: “Safvân İbnu Assâl el-Murâdi’ye geldim. Bana: “Ne maksatla yanıma geldin?” dedi.

“İlmi ortaya çıkarayım diye!” dedim. Bunun üzerine bana şunu söyledi:

“Ben Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’dan işittim. Buyurmuşlardı ki:

“İlim talep etmek üzere yola çıkan hiç kimse yoktur ki, melekler, onun bu yaptığından memnun olarak, ona kanatlarını germemiş olsunlar!”

6016 – Ebu Ümâme radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Yok edilmezden önce şu (dini) ilmi öğrenmeniz gerekir. Onun yok edilmesi kaldırılmasıdır.”

Aleyhissalatu vesselâm, sonra orta parmağı ile şehadet parmağını şöyle birleştirerek: “Alim ve talebe sevapta ortaktırlar, diğer insanIarda (öğretici ve öğrenici olmayanlarda) hayır yoktur!” buyurdular.

6017 – Abdullah İbnu Amr radıyallahu anhümâ anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm, bir gün, hücrelerinden birinden çıkıp mescide girmişti. Mescidde ise iki halka vardı. Birinde halk, Kur’ân okuyor, Allah’a dua ediyordu. Diğerindekiler ilim öğrenip ilim öğretmekle meşguldü. Aleyhissalâtu vesselâm: “Her ikisi de hayır üzeredir: Şunlar Kur’ân okuyorlar, Allah’a dua ediyorlar, Allah (taleplerini) dilerse onlara verir, dilemezse vermez. Bunlar ise öğrenip öğretiyorlar. Ben de bir muallim olarak gönderildim!” buyurdular ve ilim halkasına oturdular.”

İLMİ TEBLİĞ

6018 – Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Allah benim sözümü işitip belleyen, sonra da onu benden (başkasına) ulaştıran kimsenin yüzünü Kıyamet günü ağartsın. Zira nice ilim taşıyıcılar vardır ki, alim değildir. Nice ilim taşıyıcıları ilmi, kendinden daha alim olana taşırlar.”

6019 – Yine Hz. Enes anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “İnsanlardan öyleleri vardır ki, onlar hayrın anahtarları, şerrin de sürgüleridir. Allah’ın, ellerine hayırın anahtarlarını koyduğu kimselere ne mutlu! Şerr’in anahtarlarını Allah’ın ellerine koyduğu kimselere ne yazık!”

6020 – Sehl İbnu Sa’d radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“(Size getirdiğim) bu hayır, birkısım hazineler mesabesindedir. Bu hazinelerin anahtarları vardır. Allah’ın, hayır için bir anahtar, şerre karşı da sürgü kıldığı kimseye ne mutlu. Allah’ın şerre anahtar, hayra sürgü kıldığı kimseye de ne yazık!”

HALKA HAYRI ÖĞRETMEK

6021 – Muaz İbnu Enes’in babası anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Kim bir ilim öğretirse ona bu ilimle amel edenlerin sevabı vardır. Bu amel edenin ücretini eksiltmez.”

6022 – Ebu Katâde babasından naklediyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Kişinin (öldükten sonra) geride bıraktıklarının en hayırlısı şu üç şeydir: “Kendisine dua eden salih bir evlad, ecri kendisine ulaşan bir sadaka-i cariye, kendinden sonra amel edilen bir ilim.”

6023 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Mü’min kişiye, hayatta iken yaptığı amel ve iyiliklerden, öldükten sonra ulaşanlar, öğretip neşrettiği bir ilim, geride bıraktığı salih bir evlad, miras bıraktığı bir mushaf (kitap), inşa ettiği bir mescid, yolcular için yaptırdığı bir bina, akıttığı bir su, hayatta ve sağlıklı iken verdiği bir sadakadır. Ölümünden sonra kişiye işte bunlar ulaşır.”

6024 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Sadakanın en üstünü, kişinin bir ilim öğrenip sonra da onu müslüman kardeşine öğretmesidir.”

TEVAZU

6025 – Ebu Ümame radıyallahu anh anlatıyor: “Çok sıcak bir günde Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Baki’u’l-Garkad cihetine geçti. Arkasında yürüyen kimseler vardı. Bir ara ayak seslerini işitince bu ona ağır geldi ve içine bir kibir düşer endişesiyle yere oturdu, halkın kendisini geçmesini bekledi.”

6026 – Hz. Cabir radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm yolda yürüyünce Ashab, onun önünde yürürler. Aleyhissalâtu vesselâm’ın sırtını meleklere bırakırlardı.”

İLİM TALEBİNE TEŞVİK

6027 – İsmail İbnu Müslim anlatıyor: “Hasan Basri merhuma hastalığı sırasında geçmiş olsun ziyaretine uğramıştık; gelenler odayı doldurdu, öyle ki ayaklarını topladı ve şunları anlattı: “Biz, Ebu Hureyre radıyallahu anh’a hastalanınca geçmiş olsun ziyaretinde bulunduk, ziyaretçiler odayı doldurmuştuk, öyle ki, ayaklarını kendine çekti ve: “Bir keresinde Resülullah aleyhissalâtu vesselâm’ın yanına girmiş, odasını doldurmuştuk, o da yanı üzerine yatıyordu. Bizi görünce ayaklarını kendine çekerek topladı ve şöyle buyurdu:

“Haberiniz olsun, benden sonra, ilim talep etmek üzere, (size her taraftan) insanlar gelecekler. Onlara merhaba deyin, selam verin ve ilim öğretin!”

Hasan Basri hazretleri sözlerine devamla dedi ki: “Allah’a yemin olsun! Biz öyle insanlarla karşılaştık ki, (kendilerine ilim talep etmek üzere uğradığımız zaman) bize, ne merhaba dediler, ne selam verdiler ne de ilim öğrettiler. Ancak kendilerine ilim için gittiğimiz zaman bir şeyler öğrenir idiysek de bize kaba davranırlardı.”

İLİMLE AMEL

6028 – İbnu Ömer radıyallahu anhümâ anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Cühelâ takımıyla münakaşa veya ülemâya karşı böbürlenme veya halkın dikkatini kendine çekme gayesiyle ilim talep eden ateştedir.”

6029 – Hz. Cabir radıyallahu anh anlatıyor: “Resulullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“İlmi, alimlere karşı böbürlenmek, cühelâ ile münakaşa etmek veya mevki-makam elde etmek için öğrenmeyin. Kim bunu yaparsa ona ateş gerekir, ateş!”

6030 – İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Ümmetimden birkısım insanlar, dini ilimleri öğrenecekler. Kur’ân-ı Kerîm’i okuyacaklar ve şöyle diyecekler: “Ümerâya gidip, onların dünyalıklarından alırız, dinimizi de onların şerrinden uzak tutarız.” Halbuki bu mümkün değildir, tıpkı katad (denen dikenli ağaçtan) dikenden başka bir şey elde edilemediği gibi. Aynen öyle de, ümerânın yakınlığından sadece… elde edilir.”

Muhammed İbnu’s-Sabbâh: “Aleyhissalâtu vesselâm sanki hataları kastetmiştir” der.”

6031 – Abdullah İbnu Mes’ud radıyallahu anh demiştir ki: “Eğer ilim ehli, ilmi koruyup, onu layık olanlara vermiş olsalardı, ilim sayesinde devirlerinin insanlarına efendi olacaklardı. Ne var ki onlar ilmi, dünyalıklarından menfaat sağlamak için ehl-i dünya için harcadılar. Dünya ehli de âlimleri aşağıladı. Halbuki ben, Peygamberimiz aleyhissalâtu vesselâm’ın şöyle söylediğini işittim: “Kimin tasası sadece ahiret oIursa, dünya tasalarına Allah kifâyet eder. Kim de dünya tasalarına kendini kaptırırsa, dünyanın hangi vadisinde helak olduğuna Allah aldırmayacaktır.”

6032 – Huzeyfe radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın şöyle söylediğini işittim: “İlmi, ulemâya karşı böbürlenmek için veya cühelâ ile münakaşa için veya insanların dikkatini kendinize çekmek için öğrenmeyin. Kim böyle yaparsa yeri ateştir.”

6033 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Kim âlimlere karşı böbürlenmek, cahillerle münakaşa etmek ve halkın dikkatini üzerine çekmek maksadıyla ilim öğrenirse Allah onu cehenneme sokar.”

İLMİ GİZLEME

6034 – Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Bu ümmetin sonradan gelenleri önce gelenlerine lânet ettiği vakit, kim bir hadisi söylemez, ketmederse, Allah’ın indirdiğini ketmetmiş (gizlemiş) olur.”

6035 – Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Kim bir ilimden sorulur, o da bunu gizlerse, Kıyamet günü ateşten bir gem ile gemlenir.”

6036 – Ebu Sa’îdi’I-Hudrî anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Kim insanların dini işlerinde Allah’ın faydalı kıldığı bir ilmi gizlerse, Allah, Kıyamet günü onu ateşten bir gem ile gemler.”

İMÂN VE İSLÂM’IN FAZİLETİ

1 – Ubade İbnu’s-Sâmit el-Ensarî (R.a) hazretleri demiştir ki: “Hz. Peygamber (S.a.v) şöyle buyurdular: “Kim Allah’tan başka ilâh olmadığına Allah’ın bir ve şeriksiz olduğuna ve Muhammed’in onun kulu ve Resûlu (elçisi) olduğuna, keza Hz. İsâ’nın da Allah’ın kulu ve elçisi olup, Hz. Meryem’e attığı bir kelimesi ve kendinden bir ruh olduğuna, keza cennet ve cehennemin hak olduğuna şehâdet ederse, her ne amel üzere olursa olsun Allah onu cennetine koyacaktır.”

Buhârî, Enbiya 47; Müslim, İmân 46, (28); Tirmizî, İmân 17, (2640).

Müslim’in bir başka rivayetinde şöyle buyrulmuştur: “Kim Allah’tan başka ilâh olmadığına ve Muhammed’in Allah’ın elçisi olduğuna şehâdet ederse Allah ona ateşi haram kılacaktır.”

2 – Ebu Sa’îd İbnu Mâlik İbni Sinân el-Hudrî (R.a) hazretleri demiştir ki: “Hz. Peygamber (S.a.v) şöyle buyurdular: “Kalbinde zerre miktarı iman bulunan kimse ateşten çıkacaktır.”

Ebu Sa’îd der ki: “Kim (bu ihbarın ifade ettiği hakikatten) şüpheye düşerse şu ayeti okusun: “Allah şüphesiz zerre kadar haksızlık yapmaz…” (Nisa, 40).

Tirmizî Sıfatu Cehennem 10, (2601).

Tirmizî hadis için “sahihtir” demiştir.

3 – Yine Ebu Sa’îd (R.a) hazretleri der ki: “Hz. Peygamber (S.a.v) şöyle buyurdular: “Kim: ‘Rab olarak Allah’ı, din olarak İslâm’ı, Resûl olarak Hz. Muhammed’i seçtim (ve onlardan memnun kaldım)’ derse cennet ona vâcip olur”.

Ebu Dâvud, Salât 361, (1529).

4 – Yine Ebu Sa’îd (radıyallahu anh) hazretleri der ki: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurdular: “Bir kul İslâm’a girer ve bunda samimi olursa, daha önce yaptığı bütün hayırları Allah, lehine yazar, işlemiş olduğu bütün şerleri de affeder. Müslüman olduktan sonra yaptıkları da şu şekilde muâmele görür: Yaptığı her hayır için en az on misli olmak üzere yediyüz misline kadar sevap yazılır. İşlediği her bir şer için de, -Allah affetmediği takdirde- bir günah yazılır.”

Buharî hadisi tâlik olarak kaydeder (İman 31), Nesâî, İman 10, (8, 105).

5 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) hazretleri anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Sizden biri içiyle dışıyla Müslüman olursa, yaptığı herbir hayır en az on mislinden, yedi yüz misline kadar sevabıyla yazılır. İşlediği her bir günah da sâdece misliyle yazılır. Bu hâl, Allah’a kavuşuncaya kadar böyle devam eder.”

Buharî, İman 31; Müslim, İman 205, (129).

6 – Muâz İbnu Cebel el-Ensârî (radıyallahu anh) hazretleri anlatıyor. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Kimin (hayatta söylediği) en son sözü Lâ ilâhe illallah olursa cennete gider”

Ebu Dâvud, Cenâiz 20, (3116).

7 – Ebu Zerr (Cündeb İbnu Cünâde el-Gıfârî) (radıyallahu anh) hazretleri anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Bana Cebrâil aleyhisselam gelerek “Ümmetinden kim Allah’a herhangi bir şeyi ortak kılmadan (şirk koşmadan) ölürse cennete girer” müjdesini verdi” dedi. Ben (hayretle) “zina ve hırsızlık yapsa da mı?” diye sordum. “Hırsızlık da etse, zina da yapsa” cevabını verdi. Ben tekrar: “Yani hırsızlık ve zina yapsa da ha!” dedim. “Evet, dedi, hırsızlık da etse, zina da yapsa!”

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) dördüncü keresinde ilâve etti: “Ebu Zerr patlasa da cennete girecektir”.

Buhârî, Tevhid 33; Müslim, İman 153, (94); Tirmizî, İman 18, (2646).

8 – Câbir İbnu Abdillah el-Ensârî (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “İki şey vardır gerekli kılıcıdır” Bir zat: -Ey Allah’ın Rasûlü! gerekli kılan bu iki şeyden maksad nedir? diye sordu: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm):

“Kim Allah’a herhangi bir şeyi ortak kılmış olarak ölürse bu kimse ateşe girecektir. Kim de Allah’a hiçbir şeyi ortak kılmadan ölürse o da cennete girecektir” cevabını verdi.”

Müslim, İman 151, (93).

9 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) hazretleri anlatıyor: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e “Ey Allah’ın Resûlu, kıyamet günü senin şefaatinle en ziyâde saadete erecek olan kimdir?” diye sormuştum. Bana: “Hadis’e karşı sende olan aşkı görünce, bu hususta senden önce bana bir başkasının sualde bulunmayacağını tahmîn etmiştim” açıklamasını yaptıktan sonra şu cevabı verdi: “Kıyamet günü benim şefaatimle en ziyade saadete erecek olan kimse, samimi olarak ve içinden gelerek ‘Lâ ilâhe illallah’ diyen kimsedir”

Buhârî, İlm 34, Rikak 50.

10 – Süheyb İbnu Sinân (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurdular: “Mü’min kişinin durumu ne kadar şaşırtıcıdır! Zira her işi onun için bir hayırdır. Bu durum, sâdece mü’mine hastır, başkasına değil: Ona memnun olacağı birşey gelse şükreder, bu ise hayırdır; bir zarar gelse sabreder bu da hayırdır”.

Müslim, Zühd 64, (2999).

11 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Muhammed’in nefsini kudret eliyle tutan zâta yemîn ederim ki, bu ümmetten her kim -Yahudî olsun, Hristiyan olsun- beni işitir, sonra da bana gönderilenlere inanmadan ölecek olursa mutlaka cehennem ehlinden olacaktır”.

Müslim, İman 240, (153).

12 – Vehb İbnu Münebbih’in anlattığına göre kendisine: “Lâilâhe illallah cennetin anahtarı değil mi? dendi de: “Evet, öyledir ama dişsiz anahtar olur mu? Dişleri olan anahtarın varsa kapın açılır, yoksa kapalı kalır, açılmaz” cevabını verdi.

Buhârî, Cenâiz 1.

13 – Abdullah İbnu Mes’ud el-Hüzelî (radıyallahu anh)’nin anlattığına göre, bir adam kendisine “Sırat-ı müstakim (doğru yol) nedir?” diye sordu. Ona şu cevabı verdi:”Muhammed (aleyhissalâtu vesselâm), bizi sırat-ı müstakimin bir başında bıraktı. Bunun öbür ucu ise cennete ulaşmaktır. Bu ana yolun sağında ve solunda başka tali yollar da var. Bunlardan her birinin başında bir kısım insanlar durmuş oradan geçenleri kendilerine çağırıyorlar. Kim bu dış yollardan birine sülûk ederse yol onu ateşe götürecektir. Kim de sırat-ı müstakîme sülûk ederse o da cennet’e ulaşacaktır.” İbnu Mes’ud bu açıklamayı yaptıktan sonra şu ayeti okudu: “İşte bu benim sırat-ı müstakimimdir, buna uyun. Başka yollara sapmayın, sonra onlar sizi Allah’ın yolundan ayırırlar….” (En’âm 152)

(Rezîn İbnu Muâviye’nin ilâvesidir).

İMÂNIN HAKİKATİ

14 – Abdullah İbnu Ömer İbni’l-Hattâb (radıyallahu anh)’ın anlattığına göre, bir adam kendisine: Gazveye çıkmıyor musun?” diye sorar. Abdullah şu cevabı verir: “Ben Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’i işittim, şöyle buyurmuştu: “İslâm beş esas üzerine bina edilmiştir: Allah’tan başka ilâh olmadığına ve Muhammed’in O’nun kulu ve elçisi olduğuna şehâdet etmek, namaz kılmak, oruç tutmak, Kâbe’ye haccetmek, Ramazan orucu tutmak”.

Buhârî, İman 1; Müslim, İman 22 (….); Nesâî, İman 13, (9, 107-108); Tirmizî, İman 3, (2612).

15 – Yahya İbnu Ya’mur haber veriyor: “Basra’da kader üzerine ilk söz eden kimse Ma’bed el-Cühenî idi. Ben ve Humeyd İbnu Abdirrahmân el-Himyerî, hac veya umra vesîlesiyle beraberce yola çıktık. Aramızda konuşarak, Ashab’tan biriyle karşılaşmayı temenni ettik. Maksadımız, ondan kader hakkında şu heriflerin ettikleri laflar hususunda soru sormaktı. Cenâb-ı Hakk, bizzat Mescid-i Nebevî’nin içinde Abdullah İbnu Ömer (radıyallahu anh)’la karşılaşmayı nasib etti. Birimiz sağ, öbürümüz sol tarafından olmak üzere ikimiz de Abdullah (radıyallahu anh)’a sokuldu. Arkadaşımın sözü bana bıraktığını tahmîn ederek, konuşmaya başladım: “Ey Ebu Abdirrahmân, bizim taraflarda bazı kimseler zuhur etti. Bunlar Kur’ân-ı Kerîm’i okuyorlar. Ve çok ince meseleler bulup çıkarmaya çalışıyorlar.” Onların durumlarını beyan sadedinde şunu da ilâve ettim: “Bunlar, “kader yoktur, herşey hâdistir ve Allah önceden bunları bilmez” iddiasındalar.” Abdullah (radıyallahu anh): “Onlarla tekrar karşılaşırsan, haber ver ki ben onlardan berîyim, onlar da benden berîdirler.” Abdullah İbnu Ömer sözünü yeminle de te’kîd ederek şöyle tamamladı: “Allah’a kasem olsun, onlardan birinin Uhud dağı kadar altını olsa ve hepsini de hayır yolunda harcasa kadere inanmadıkça, Allah onun hayrını kabul etmez.”

Sonra Abdullah dedi ki: Babam Ömer İbnu’l-Hattâb (radıyallahu anh) bana şunu anlattı:

“Ben Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’in yanında oturuyordum. Derken elbisesi bembeyaz, saçları simsiyah bir adam yanımıza çıkageldi. Üzerinde, yolculuğa delalet eder hiçbir belirti yoktu. Üstelik içimizden kimse onu tanımıyordu da. Gelip Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’in önüne oturup dizlerini dizlerine dayadı. Ellerini bacaklarının üstüne hürmetle koyduktan sonra sormaya başladı: Ey Muhammed! Bana İslâm hakkında bilgi ver! Haz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) açıkladı: “İslâm, Allah’tan başka ilâh olmadığına, Muhammed’in O’nun kulu ve elçisi olduğuna şehâdet etmen, namaz kılman, zekât vermen, Ramazan orucu tutman, gücün yettiği takdirde Beytullah’a haccetmendir.” Yabancı: “-Doğru söyledin” diye tasdîk etti. Biz hem sorup hem de söyleneni tasdik etmesine hayret ettik.

Sonra tekrar sordu: “Bana iman hakkında bilgi ver?”

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) açıkladı: “Allah’a, meleklerine, kitablarına, peygamberlerine, âhiret gününe inanmandır. Kadere yani hayır ve şerrin Allah’tan olduğuna da inanmandır.” Yabancı yine: “Doğru söyledin!” diye tasdik etti. Sonra tekrar sordu: “Bana ihsan hakkında bilgi ver?”

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) açıkladı: “İhsan Allah’ı sanki gözlerinle görüyormuşsun gibi Allah’a ibadet etmendir. Sen O’nu görmesen de O seni görüyor.”

Adam tekrar sordu: “Bana kıyamet(in ne zaman kopacağı) hakkında bilgi ver?”

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) bu sefer: “Kıyamet hakkında kendisinden sorulan, sorandan daha fazla birşey bilmiyor!” karşılığını verdi.

Yabancı: “Öyleyse kıyametin alâmetinden haber ver!” dedi. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şu açıklamayı yaptı:

“Köle kadınların efendilerini doğurmaları, yalın ayak, üstü çıplak, fakir -Müslim’in rivayetinde fakir kelimesi yoktur- davar çobanlarının yüksek binalar yapmada yarıştıklarını görmendir.”

Bu söz üzerine yabancı çıktı gitti. Ben epeyce bir müddet kaldım. -Bu ifade Müslim’deki rivayete uygundur. Diğer kitaplarda “Ben üç gece sonra Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’la karşılaştım” şeklindedir- Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) Ey Ömer, sual soran bu zatın kim olduğunu biliyor musun? dedi. Ben: “Allah ve Resûlü daha iyi bilir” deyince şu açıklamayı yaptı: “Bu Cebrail aleyhisselâmdı. Size dininizi öğretmeye geldi.”

Müslim, İman 1, (8); Nesâî, İman 6, (8, 101); Ebu Dâvud, Sünnet 17, (4695); Tirmizî, İman 4, (2613).

Ebu Dâvud, bir başka rivayette “Ramazan orucu”ndan sonra “cünüblükten yıkanmak” maddesini de ilâve eder.

Yine Ebu Dâvud’un bir başka rivayetinde şu ziyâde vardır: “Müzeyne veya Cüheyne kabilesinden bir adam sordu: “Ey Allah’ın Resûlü, hangi işi yapıyoruz, olup bitmiş (levh-i mahfuza kaydı geçmiş) bir işi mi, yoksa (henüz levh-i mahfuza geçmemiş) şu anda yeni başlanacak olan bir işi mi?” Resûlüllah (aleyhissalâtu vesselâm): “Olup bitan bir işi” dedi.

Adamcağız -veya cemaatten biri- yine sordu: Öyleyse niye çalışılsın ki? Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şu açıklamada bulundu: “Cennet ehli olanlara cennetliklerin ameli müyesser kılınır, ateş ehli olanlara da cehennemliklerin ameli müyesser kılınır.”

Benzer bir hadisi, Buhârî (rahimehullah) Ebu Hüreyre (radıyallahu anh)’den kaydeder.

Bu hadise Tirmizî hâriç diğerlerinde de rastlanır. Mevzubahis rivayette, “şehâdette bulunman” yerine “Allah’a ibadet edip hiçbir şeyi ortak koşmaman” ifadesi de yer alır.

Bu hadiste ayrıca “Yalın ayak, üstü çıplak kimseler halkın reisleri olduğu zaman” ziyadesi de mevcuttur.

Şu ziyade de mevcuttur: (Kıyametin ne zaman kopacağı), Allah’tan başka hiçkimse tarafından bilinmeyen beş gayıptan (mugayyebât-ı hamse) biridir buyurdu ve şu ayeti okudu: “Kıyamet saatini bilmek ancak Allah’a mahsustur. Yağmuru O indirir. Rahimlerde bulunanı o bilir. Kimse yarın ne kazanacağını bilmez. Ve hiç kimse nerede öleceğini bilmez…” (Lokman, 34),

Buhârî, İman 37.

Bir başka rivayette “üstü çıplaklar” tâbirinden sonra “sağır ve dilsizler arzın melikleri (kralları) oldukları zaman” ziyadesi vardır.

Nesâî’nin Sünen’inde şu ziyade mevcuttur: “Dedi ki: Hayır, Muhammed’i hakikatle birlikte irşad ve hidayet edici olarak gönderen zât’a yemin olsun, ben o hususta (kıyametin ne zaman kopacağı hususunda) sizden birinden daha bilgili değilim. O gelen de Cibril aleyhisselamdı. Dıhyetu’l-Kelbî suretinde inmiştir.”

16 – Enes İbnu Mâlik (radıyallahu anh) anlatıyor: Biz mescidde Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’le birlikte otururken, devesine binmiş olarak bir adam girdi ve mescidin avlusuna devesini ıhıp bağladıktan sonra: “Muhammed hanginizdir?” diye sordu. Biz: “Dayanmakta olan şu beyaz kimse” diye gösterdik. -Nesâî’deki Ebu Hüreyre (radıyallahu anh)’ın rivayetinde: “Şu dayanmakta olan hafif kırmızıya çalan renkteki kimse” diye tasvîr mevcuttur.-

Adam: “Ey Abdulmuttalib’in oğlu! diye seslendi.

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Buyur seni dinliyorum” dedi.

Adam: “Sana birşeyler soracağım. Sorularımda aşırı gidebilirim, sakın bana darılmayasın” dedi.

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Haydi istediğini sor!”

Adam: “Rabbin ve senden öncekilerin Rabbi adına soruyorum: Seni bütün insanlara peygamber olarak Allah mı gönderdi?”

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Kasem olsun evet!”

Adam: “Allahu Teâla adına soruyorum: Gece ve gündüz beş vakit namaz kılmanı sana Allah mı emretti?”

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Allah’a kasem olsun evet!”

Adam: “Allah adına soruyorum, senenin şu ayında oruç tutmanı sana Allah mı emretti?”

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Allah’a kasem olsun evet!”

Adam: “Allahu Teâla adına soruyorum: Bu sadakayı zenginlerimizden alıp fakirlerimize dağıtmanı Allah mı sana emretti?”

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Allah’a kasem olsun evet!”

Bu soru-cevaptan sonra adam şunu söyledi: “Getirdiklerine inandım. Ben geride kalan kabîlemin elçisiyim. Adım: Dımâm İbnu Sa’lebe’dir. Benu Sa’d İbni Bekr’in kardeşiyim.” (Bunu beş kitap rivayet etmiştir. Metin Buhârî’den alınmıştır).

Müslim’in rivayetinde şöyle denir: “Bir adam geldi ve şöyle dedi:

“Bize senin gönderdiğin elçi geldi ve iddia etti ki sen Allah tarafından gönderildiğine inanmaktasın.”

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Doğru söylemiş” dedi.

Adam tekrar: “Öyleyse semayı kim yarattı?”

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Allah!” dedi.

Adam: “Peki bu dağları kim dikti ve içindekileri kim koydu?” dedi.

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Allah!” dedi.

Adam: Peki semayı yaratan, arzı yaratan ve dağları diken Zât adına söyler misin, seni peygamber olarak gönderen Allah mıdır?”

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Evet!” dedi.

Adam: “Elçin iddia ediyor ki biz gece ve gündüz beş vakit namaz kılmalıyız, bu doğru mudur?”

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Doğru söylemiştir!”

Adam: “Seni gönderen adına doğru söyle. Bunu sana Allah mı emretti?”

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Evet!” dedi.

Adam sonra zekâtı, arkasından orucu, daha sonra da haccı zikretti ve bu şekilde sordu.

Râvi der ki: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) de her sualde “Doğru söylemiş” diye cevap veriyordu. Adam (son olarak) sordu: “Seni gönderen adına doğru söyle. Bunu sana Allah mı emretti?”

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Evet!”

Adam sonra geri döndü ve ayrılırken şunu söyledi: “Seni hakla gönderen Zât’a kasem olsun, bunlar üzerine hiç bir şey ilâve etmem, bunları eksiltmem de.”

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Bu kimse sözünde durursa cennetliktir!” buyurdu.

Buhârî, İlm 6; Müslim, İman 10, (12); Tirmizî, Zekât 2, (619); Nesâî, Siyâm 1, (4, 120); Ebu Dâvud, Salât 23, (486).

17 – Talha İbnu Ubeydillah haber veriyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e Necid ahâlisinden bir adam geldi. Saçları karışıktı. Kulağımıza sesinin mırıltısı geliyordu, ancak ne dediğini anlayamıyorduk. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e iyice yaklaşınca gördük ki, İslâm’dan soruyormuş.

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Gece ve gündüzde beş vakit namaz” demişti ki adam tekrar sordu:

“Bu beş dışında bir borcum var mı?”

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Ramazan orucu da var” deyince adam: Bunun dışında oruç var mı? diye sordu. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Hayır!” Ancak dilersen nâfile tutarsın” dedi.

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) ona zekâtı hatırlattı. Adam: “Zekât dışında borcum var mı?” dedi. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Hayır, ama nâfile verirsen o başka!” dedi.

Adam geri döndü ve gider ayak: “Bunlara ilâve yapmayacağım gibi noksan da tutmayacağım” dedi.

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) da: “Sözünde durursa kurtuluşa ermiştir” buyurdu. Veya “Sözünde durursa cennetliktir” buyurdu.

Ebu Dâvud’da “Kasem olsun kurtuluşa erer, yeter ki sözünde dursun” şeklinde te’kidli olarak gelmiştir.

Buhârî, İman 34; Müslim, İman 8, (11); Nesâî, Siyâm, 1, (4, 120); Ebu Dâvud, Salât 1, (391); Muvatta, Kasru’s-Salât fi’s-Sefer 94, (1, 175).

18 – Abdullah İbnu Abbas’ın rivayetine göre, bir kadın, kendisine küpte yapılan şıra (nebîz) hakkında sordu. Kadına şu cevabı verdi: “Abdulkays kabilesinin heyeti Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e geldiği vakit: “Bu gelenler kimdir?” diye sordu. “Rebîalılar” diye kendilerini tanıttılar. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Merhaba, hoş geldiniz. İnşaallah bu ziyaretten memnun kalır, pişman olmazsınız” buyurdu.

Misafirler: “Biz uzak bir yerden geliyoruz. Sizinle bizim aramızda şu kâfir Mudarlılar var. Bu sebeple, size ancak haram ayında uğrayabiliyoruz. Öyle ise, bize kesin, açık bir amel emret, onu geride bıraktıklarımıza da öğretelim. Ve bizi cennete götürsün” dediler.

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) de onlara dört emir ve dört yasakta bulundu: Önce tek olan Allah Teâla’ya imanı emretti ve sordu:

“İman nedir biliyor musunuz?”

“Allah ve Resûlü daha iyi bilir!” dediler. Açıkladı: Allah’tan başka ilâh olmadığına, Muhammed’in Allah’ın kulu ve elçisi olduğuna şehâdet etmek, namaz kılmak, zekât vermek, Ramazan orucu tutmak, harpte elde edilen ganimetten beşte birini ödemenizdir.”

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) onlara şu kapları (şıra yapmada) kullanmalarını yasakladı: Hantem (topraktan mâmul küp), dübbâ (su kabağından yapılmış testiler), nakîr hurma kökünden ayrılan çanak, müzeffet -veya mukayyer- (içi ziftle -katranla- cilalanmış kap).

Buhârî, İman 40, İlm 25, Mevâkîtu’s-Salât 2, Zekât 1, Farzu’l-Hums 2, Mevâkıb 4, Meğâzî 69, Edeb 98, Haberi’l-Vâhid 5, Tevhîd 56, Müslim, İmân 23, 24, 25 (17); Ebu Dâvud, Eşribe 7, (3692); Tirmizî, İman 5, (2614); Nesâî, İman, 25, (8, 120).

19 – Hz. Ali (kerremallahu vechehu) diyor ki: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurdu: “Kişi dört şeye inanmadıkça mü’min olmuş sayılmaz: Allah’tan başka ilâh olmadığına ve benim Allah’ın kulu ve elçisi Muhammed olduğuma, beni (bütün insanlara) hakla göndermiş bulunduğuna şehâdet etmek, ölüme inanmak, tekrar dirilmeye inanmak, kadere inanmak”

Tirmizî, Kader 10, (2146).

20 – eş-Şerrîd İbnu’s-Süveyd es-Sakafî (radıyallahu anh) anlatıyor: “Ey Allah’ın Resûlü, dedim, annem bana kendisi adına mü’mine bir cariye âzad etmemi vasiyet etti. Benim yanımda, Sûdanlı (nûbi) siyah bir cariye var, onu âzad edeyim mi?” Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Çağır, onu (göreyim)” dedi. Çağırdım ve geldi. Cariyeye sordu: “Rabbin kim?” Cariye: “Allah!” dedi, tekrar sordu: “Ben kimim?” Cariye: “Allah’ın elçisisin!” cevabını verince Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Bunu âzad et, zira mü’minedir” buyurdu.

Ebu Dâvud, Eymân 19 (3283); Nesâî, Vesâya 8, (6, 251).

21 – Muâviye İbnu’l-Hakem es-Sülemî anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e gelip: “Bir cariyem var, çoban olarak çalıştırıyor, koyunlarımı otlatıyordum. Yakınlarda bir koyunumu yitirdi. Ne oldu? diye sorunca, kurt kaptı dedi. Koyunun kaybolmasına üzüldüm. İnsanlığım icabı câriyenin suratına bir tokat vurdum. Bu davranışımın kefareti olarak bir köle azad etmeyi adadım. Onu âzad edebilir miyim?” diye sordum. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) cariyeye: “Allah nerede?” diye sordu O:

“Göktedir” deyince, “Pekâlâ ben kimim? dedi. Cariye: “Sen Allah’ın Resûlüsün” cevabını verince, Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) bana yönelerek: “Bunu âzad et, zira mü’minedir” buyurdu.

Müslim, Mesâcid 33, (537); Muvatta, Itk 8, (2, 776); Nesâî, Sehv 20 (3, 18); Ebu Dâvud, Eymân 19 (3282).

22 – Abbâs İbnu Abdilmuttalib (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’in şöyle söylediğini işittim: “İmanın tadını, Rabb olarak Allah’ı, din olarak İslâm’ı, peygamber olarak Muhammed’i seçip râzı olanlar duyar.”

Müslim, İman 56, (34); Tirmizî, İmân 10, (2625).

23 – Abdullah İbnu Muâviye el-Gâzirî (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurdu: “Üç şey vardır. Kim onları yaparsa imanın tadını alır: Sadece Allah’a kulluk eden, Allah’tan başka ilâh olmadığını bilen, her yıl gönül hoşluğuyla zekâtını veren! Zekâtını da yaşlı, uyuzlu, hasta, değersiz, küçük hayvanlardan vermez, aksine mallarının orta hâllilerinden verir. Zira Cenab-ı Hakk ne en iyisinden vermenizi emretmiştir, ne de en adisinden olana râzı olmuştur.”

Ebu Dâvud, Zekât 4, (1582).

24 – Behz İbnu Hakîm İbni Mu’âviye İbni Hayde el-Kuşeyrî babası tarikiyle dedesinden şunu rivayet ediyor: “Dedim ki: Ey Allah’ın Resûlü, ben sana gelirken, seni ve dinini benimsemiyeceğim diye şunların (ellerinin parmaklarını göstererek) adedinden fazla yemin ettim. Meğerse, Allah ve Resûlünün öğrettiği dışında hiçbir şey anlamayan bir kimseymişim. Şimdi Allah rızası için senden soruyorum. Allah seninle bizlere ne gönderdi?”

Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “İslâm”ı dedi. “Pekâla, dedim, İslâm’ın alâmetleri nedir?” Şu cevabı verdi: “Kendimi Allah’a teslim ettim, başka şeyleri terkettim” demen, namaz kılman, zekât vermendir. Her Müslüman bir başka Müslümana haramdır. İki Müslüman birbiriyle kardeştir ve birbirlerine yardımcıdırlar. Bir kimse Müslüman olduktan sonra müşrikleri terkedip, Müslümanlara karışmadıkça hiçbir ameli (Allah katında) makbul değildir.”

Nesâî, Zekât 72, (5, 82).

25 – Süfyan İbnu Abdillah es-Sakafî (radıyallahu anh) anlatıyor: “Ey Allah’ın Resûlü, bana İslâm hakkında öyle bir bilgi ver ki, bana yetsin ve sizden başka kimseye İslâm’dan sormaya hacet bırakmasın” dedim. Şu cevabı verdi: “Allah’a inandım de, sonra da doğru ol” buyurdu.

Müslim, İman 62, (38).

26 – Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: “Kim bizim namazımızı kılar, bizim kıblemize yönelir, bizim kestiğimizi yerse işte o, Müslümandır”.

Nesâî, İman 9, (8, 105). Buhârî, Salat 28.

Hadisi Nesâî tahric etmiştir. Ancak, Buhârî, Ebu Dâvud ve Tirmizî tarafından da rivayet edilmiş olan uzunca bir hadisin bir parçasıdır. Bak:

Tirmizî, İman 2, (2611); Ebu Dâvud, Cihad 104, (2641).

MECÂZ HAKKINDA

27 – Ebu Hüreyre anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: “İman, yetmiş küsur -bir rivayette de altmış küsur- şubedir. Haya imandan bir şubedir.”

Buhârî, İman 3; Müslim, İman 57-38, (35-36); Ebu Dâvud, Sünnet 15, (4676); Tirmizî, İman 6, (2617); Nesâî, İman 16, (8, 110); İbnu Mâce, Mukaddime 9, (57).

Bir rivayette şu ziyâde vardır: “Bu şûbelerden en üstünü “Lâilâhe illallah” sözüdür, en aşağı mertebede olanı da yolda bulunan rahatsız edici bir şeyi kenara çıkarmaktır.”

28 – Hz. Enes, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın şöyle buyurduğunu anlatıyor:

“Üç haslet vardır. Bunlar kimde varsa imanın tadını duyar: Allah ve Resûlünü bu ikisi dışında kalan herşeyden ve herkesten daha çok sevmek, bir kulu sırf Allah rızası için sevmek, Allah, imansızlıktan kurtarıp İslâm’ı nasib ettikten sonra tekrar küfre, inançsızlığa düşmekten, ateşe atılmaktan korktuğu gibi korkmak.”

Buhârî, İman 9, 14, İkrâh 1; Müslim, İman 67, (43); Tirmizî, İman 10, (2626); Nesâî, İman 3, (8, 96); İbnu Mâce, Fiten 23, (4033).

Nesâî’nin kaydettiği bir diğer rivayette “bu ikisi dışında kalan” tabirinden sonra şu ziyâde vardır. “Allah için sevmek, Allah için buğzetmek.”

29 – Yine Hz. Enes (radıyallahu anh) bildiriyor; Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurmuştur: “Sizden biri, beni, babasından, evladından ve bütün insanlardan daha çok sevmedikçe iman etmiş sayılmaz”

Buhârî, İman 8; Müslim, İman 70, (44); Nesâî, İman 19,(8,114, 115).

Nesâî’nin bir rivayetinde “…malından ve ailesinden daha sevgili…” denmektedir.

30 – Yine Hz. Enes (radıyallahu anh)’in rivayetine göre Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurmuştur: “Sizden biri, kendi için sevdiğini kardeşi için de sevmedikçe gerçek imana eremez.”

Nesâî’nin rivayetinde “…hayır şeylerden” ziyâdesi mevcuttur.

Buhârî, İman 6; Müslim, İman 71, (45); Nesâî, İman 19, (3, 115); Tirmizî, Sıfatu’l-Kıyamet 60, (3517); İbnu Mâce, Mukaddime 9, (66).

31 – Ebu Ümâme (radıyallahu anh), Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’in şöyle dediğini rivayet ediyor: “Kim Allah için sever, Allah için buğzeder, Allah için verir, Allah için vermezse imanını kemâle erdirmiştir”.

Ebu Dâvud, Sünnet 16, (4681).

32 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) hazretleri Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’in şöyle dediğini rivayet etmiştir:

“Müslüman, diğer Müslümanların elinden ve dilinden zarar görmediği kimsedir. Mü’min de, halkın, can ve mallarını kendisine karşı emniyette bildikleri kimsedir.”

Tirmizî, İman 12, (2629); Nesâî, İman 8, (8, 104, 105).

33 – Abdullah İbnu Amr İbni’l-As (radıyallahu anh) hazretleri, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın şöyle dediğini rivayet etmiştir:

“Müslüman, diğer Müslümanların elinden ve dilinden zarar görmedikleri kimsedir. Muhâcir de Allah’ın yasakladığı şeyi terkedendir.”

Buhârî, İman 4; Müslim, İman 64, (40); Ebu Dâvud, Cihâd 2, (2481); Nesâî, İman 9, (8, 105). (Metin Buhârî’ye aittir).

Sahiheyn ve Nesâî’de gelen bir başka hadiste şöyle denir: “Bir adam sordu: “Ey Allah’ın Resûlü, İslâm’da hangi amel daha hayırlıdır?” Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Yemek yedirmen, tanıdık tanımadık herkese selam vermen” dedi.

34 – Ebu Saîdi’l-Hudrî (radıyallahu anh) Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’in

şöyle dediğini rivayet etti:

“Bir kimsenin mescide alâkasını görürseniz, onun mü’min olduğuna şehâdet edin, zira Cenâb-ı Hakk şöyle buyuruyor: “Allah’ın mescidlerini ancak Allah’a ve âhiret gününe inananlar imar ederler” (Tevbe 18),

Tirmizî, Tefsir, Sûre 2, (3092).

35 – Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) dedi ki: “Üç şey vardır ki imanın aslındandır:

1. Lâilâhe illallah diyene saldırmamak: İşlediği herhangi bir günahı sebebiyle bu kimseyi tekfir etme, herhangi bir ameli sebebiyle de İslâm’dan dışarı atma.

2. Cihad, bu Allah’ın beni peygamber olarak gönderdiği günden, bu ümmetin Deccâl’e karşı savaşacak en son ferdine kadar cereyan edecektir, onu, ne imamın zâlim olması, ne de âdil olması ortadan kaldıramayacaktır.

3. “Kadere iman”.

Ebu Dâvud, Cihad 35, (2532).

36 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’in ashabından bir kısmı ona sordular: “Bazılarımızın aklından bir kısım vesveseler geçiyor, normalde bunu söylemenin günah olacağına kaniyiz.” Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Gerçekten böyle bir korku duyuyor musunuz?” diye sordu. Oradakiler Evet! deyince: “İşte bu (korku) imandan gelir (vesvese zarar vermez) dedi.

Müslim, İman 209 (132); Ebu Dâvud, Edeb 118 (5110).

Diğer bir rivayette: “(Şeytanın) hilesini vesveseye dönüştüren Allah’a hamdolsun” demiştir.

Müslim’in İbnu Mes’ud (radıyallahu anh)’dan kaydettiği bir rivayet şöyledir: “Dediler ki: “Ey Allah’ın Resulû, bazılarımız içinden öyle sesler işitiyor ki, onu (bilerek) söylemektense kömür kesilinceye kadar yanmayı veya gökten yere atılmayı tercîh eder. (Bu vesveseler bize zarar verir mi?)” Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Hayır bu (korkunuz) gerçek imanın ifadesidir” cevabını verdi.”

KELİME-İ ŞEHÂDET VE ONUN DİL İLE İKRARININ HÜKMÜ

37 – İbn-i Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Ben insanlar Allah’tan başka ilâhın olmadığına, Muhammed’in de Allah’ın elçisi olduğuna şehâdet edinceye, namaz kılıncaya, zekât verinceye kadar onlarla savaş etmekle emrolundum. Bunları yaptılar mı, kanlarını, mallarını bana karşı korumuş (emniyet altına almış) olurlar. İslâm’ın hakkı hâriç. Artık (samimi olup olmadıklarına dair) durumları Allah’a kalmıştır”.

Buhârî, İmân 17; Müslim, İman 36, (22);

Müslim’deki rivayette “İslâm’ın hakkı hâriç” ibâresi mevcut değildir.

38 – Ubeydullah İbnr Adiy İbnu’l-Hıyâr (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) ashabıyla otururken bir adam gelerek gizlice bir şeyler fısıldadı. Ne gibi bir sır tevdi etmişti bilmiyorduk. Nihayet Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) onu açıkladı. Meğerse o zat, münafıklardan birini öldürmek için izin istiyormuş. Adama: “Peki o Allah’tan başka ilâh olmadığına ve Muhammed’in Allah’ın elçisi bulunduğuna şehâdet etmiyor mu?” diye sordu. Adam: “Hayır o şehâdeti ikrâr etmiyor” dedi. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Namaz kılıyor mu?” diye sordu. Adam: “Hayır namaz da kılmıyor” deyince, Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm); “Allah’ın öldürmekten beni men ettiği kimseler işte böyleleri” buyurdu”

Muvatta, Kasru’s-Salât 84, (1, 171).

39 – Târik el-Eşca’î (radıyallahu anh) Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın şöyle söylediğini haber verdi:

“Kim Lâilâhe illallah der ve Allah’tan başka mâbudları reddederse, Allah onun malını ve kanını haram kılar. (Samimî olup olmadığı meselesi Allah’a aittir.)

Müslim, İman, 37, (23).

Yine Müslim’in bir başka rivayeti “Kim Allah’ı birlerse” diye başlar ve yukarıdaki şekilde devam eder (38. hadis).

BİAT AHKÂMI

40 – Ubadetu’bnu’s-Sâmit (radıyallahu anh) anlatıyor: Biz, bir seferinde Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’le aynı cemaatte beraber oturuyorduk ki: “Allah’a hiçbir şey ortak koşmamak, hırsızlık yapmamak, zina fazîhasını işlememek, Allah’ın haram ettiği cana meşrû bir sebep olmaksızın kıymamak şartları üzerine bana biat edin” buyurdu.

Bir diğer rivayette “…Çocuklarınızı öldürmemek, halde ve istikbalde iftirada bulunmamak, meşru dairedeki emirlerde -ne bana ne de vazifelilere- isyan etmemek üzere biat edin. Kim vereceği bu sözlere sâdık kalır, ahdine vefa gösterirse karşılığını Allah’tan alacaktır. Kim de bu yasaklardan birini işleyecek olursa artık işi Allah’a kalmıştır, dilerse affeder, dilerse azab verir, cezalandırır” buyurdu. Biz de bu şartlarla biat ettik.”

Buhârî, İman 11; Müslim, Hudud 41, (1709); Nesâî, Bey’a 17, (7, 148); Tirmizî, Hudud 12, (1439).

Nesâî, bir başka rivayette “…karşılığını Allah’tan alacaktır” ifadesinden sonra şu ziyadeyi kaydeder: “Kim bunlardan birini işler, sonra da dünyada cezalandırılırsa, çektiği bu ceza onun için kefaret ve o günahtan temizlenme olur.”

Buhârî, Müslim, Muvatta ve Nesâî’de gelen bir diğer rivayette şu ifade mevcuttur: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e zor durumlarda olsun, kolay durumlarda olsun, hoş şartlarda olsun nâhoş şartlarda olsun, aleyhimize kayırmaların yapılıp, hakkımızın çiğnendiği hallerde olsun itaat etmek, idareyi elinde tutanlara karşı iktidar kavgası yapmamak, nerede olursak olalım hakkı söylemek, Allah’ın emrini yerine getirmede kınayanların kınamalarından korkmamak üzere biat ettim.”

Bir başka rivayette şu ifadeye rastlanmaktadır: “…İktidar sahibine karşı onda, Allah’ın kitabında gelmiş bulunan bir delil sebebiyle te’vil götürmeyen açık bir küfür görülmedikçe iktidar kavgası yapmamak…”

41 – Avf İbnu Mâlik el-Eşca’î (radıyallahu anh) anlatıyor: “Biz Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’in huzurunda yedi veya sekiz veyahut dokuz kişiydik. “Allah Resûlü’ne biat etmiyor musunuz?” dedi. Ellerimizi uzatarak: “Hangi şarlara uymak üzere biat edeceğiz ey Allah’ın Resûlü?” dedik. Şu cevabı verdi:

“Allah’a ibadet etmek ve O’na hiçbir şeyi ortak koşmamak, beş vakit namazı kılmak (verilen emirlere) kulak verip itaat etmek -ve bu sırada gizli bir kelime fısıldayarak devamla- “Halktan hiçbir şey istemeyin” buyurdu. Avf İbnu Malik İlâveten der ki, Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’i benimle dinleyen o cemaatten öylelerini biliyorum ki, bineğinin üzerinde iken kazara kamçısı düşse kimseye “Şunu bana verir misin?” diye talebde bulunmaz (iner kendisi alır)dı.”

Müslim, Zekât 108, (1043); Ebu Dâvud, Zekât 27, (1642); Nesâî, Salât, 5, (1, 229); İbnu Mâce, Cihâd 41, (2867).

42 – İbnu Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: “Biz Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e kulak vermek ve itaat etmek şartıyla biat ederken “Gücünüzün yettiği şeylerde” diyordu.

Buhârî, Ahkam 42; Müslim, İmâret 90, (1867); Nesâî, Bey’at 18, (7, 148); Tirmizî, Siyer 37, (1597); Muvatta, Bey’at 1, (2, 982); İbnu Mâce, Cihâd 43, (2874).

43 – Ümeyme bintu Rukayka (radıyallahu anh) dedi ki: “Ensâr’dan bir grup kadınla Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e gelip kendisine: “Allah’a hiçbir şeyi ortak koşmamak, çalmamak, zina etmemek, çocuklarımızı öldürmemek, halde ve istikbalde iftira atmamak, sana meşrû emirlerinde isyan etmemek şartları üzerine biat ediyoruz” dedik. Hemen ilâve etti: “Gücünüzün yettiği ve takatınızın kâfi geldiği şeylerde”. Biz: “Allah ve Resûlü bize karşı bizden daha merhametlidir, haydi biat edelim” dedik.

Süfyan merhum der ki: Kadınlar, biatı (erkekler gibi) musâfaha ederek yapmayı kastedmişlerdir. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Ben kadınlarla müsâfaha etmem, benim yüz kadına toptan söylediğim söz her kadın için ayrı ayrı söylenmiş yerine geçer” buyurdu.

Muvatta, Bey’a 2, (2, 982); Tirmizî, Siyer 37, (1597).

MUHTELİF AHKÂMLAR

44 – Amr İbnu Ebî’l-Ahvas (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’le birlikte Veda haccı’nda bulundum. Orada Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) irad ettiği hutbede önce Allah Teâla’ya hamd ü sena, hatırlatma ve tavsiyelerden sonra şöyle devam etti: “Hangi gün (bu günden) daha (mukaddes ve) haramdır? Bu soruyu üç kere tekrarladı. Cemaat: “el-Haccu’l-Ekber günü” diye cevap verdi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) devam etti: “Öyle ise bilin ki, kanlarınız, mallarınız, ırzlarınız, birbirinize, bu ayınızda, bu beldenizde şu gününüz nasıl haramsa öylece haramdır, mukaddestir. Bilin ki herkesin cinayetinden kendisi sorumludur. Hiçbir babanın cinayetinden oğlu sorumlu tutulmaz. Haberiniz olsun ki, Müslüman, Müslümanın kardeşidir. Bu sebeple, bir Müslümana, bizzat kendisi helal kılmadıkça kardeşinin hiçbir şeyi helâl değildir. Bilin ki cahiliye devrinden kalan bütün faizler mülgadır, terkedilecek ve alınmayacak. Faize verilen paranın sâdece sermaye kısmını yâni aslını alacaksınız, -böylece ne zulüm ve haksızlık etmiş ne de zulme ve haksızlığa uğramış olacaksınız- Abbas İbnu Abdi’l-Muttalib’in faizi hâriç. Zira onun tamamı mülgadır, terkedilmiştir. Haberiniz olsun ki, cahiliye devrinden kalan bütün kanlar da terkedilmiştir. (intikam peşine düşülmeyecek). İlga ettiğim ilk câhiliye kanı da el-Hâris İbnu Abdü’l-Muttalib’in kanıdır. Hâris, Benu Leys’ten tuttuğu bir süt anneye bebeğini emzirtiyordu. Çocuğu Hüzeyl adında birisi (bir kavga sırasında attığı bir taşla kazâen) öldürmüştü. Sakın ha, kadınlara da iyi muamele yapın. Çünkü onlar yanınızda esir durumundadır. Onlara iyi muamelenin dışında (terketmek dövmek gibi) bir başka şey yapmak hakkına sâhip değilsiniz. Ancak açık bir çirkinlikte bulunulursa o hâriç. Çirkin iş yapmaları hâlinde, önce yataklarını ayırın, (yine de devam edecek olurlarsa) yaralamıyacak şekilde dövün. Bundan sonra itaat ederlerse, (onların yaptığına ayırma-dövme gibi muamelelere) zulmen devam etmek için bir yol (bir bahâne) aramayın. Bilin ki, sizin kadınlarınız üzerinde bazı haklarınız var. Kadınlarınızın da sizler üzerinde bazı hakları vardır. Kadınlarınız üzerindeki haklarınız istemediğiniz kimselere yatağınızı çiğnetmemeleri, evlerinize hoşlanmadıklarınızın girmesine izin vermemeleridir. (Onların sizdeki hakları ise) yiyecek ve giyeceklerinde iyi davranmanızdır.

Haberiniz olsun, şeytan şu beldenizde kendisine ebediyen tapılmayacağını idrak etmiştir. Fakat, sizin önemsemediğiniz şeylerde ona itaat devam edecek, bunlar da onu memnun kılacak (menfî neticeler hâsıl edecek)tır.

Tirmizî, Fiten 2, (2610); Tefsir 2, (3087); Müslim, Hacc, 194, (1218).

45 – İbnu Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) Veda Haccı’nda şunu söylediler: ” (Ey ahâli) hangi ayın hürmetce daha ileri olduğunu biliyor musunuz?” Halk: “Şu içinde bulunduğumuz ay değil mi?” dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Peki, hangi bölgenin hürmetçe daha önde olduğunu biliyor musunuz?” diye sordu. Halk: “Şu yerler değil mi?” cevabını verdi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) tekrar: “Pekâla hangi günün hürmetçe daha üstün olduğunu biliyor musunuz?” dedi. Halk: “Şu içinde bulunduğumuz gün değil mi?” diye cevap verdi. Bunun üzerine Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) sözlerine şöyle devam etti: “Öyleyse bilin ki Allah Teâla, sizlere, meşrû sebep dışında kanlarınızı, mallarınızı, ırzlarınızı haram kılmıştır, tıpkı şu beldede, şu ayda, şu günümüzü haram kıldığı gibi.” Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) bundan sonra üç sefer tekrar ederek sordu: “Duydunuz mu, tebliğ ettim mi?” Halk her defasında “Evet” cevabını verdi.

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) sözlerini şöyle tamamladı: “Sakın ha! Benden sonra tekrar küfre dönüp birbirinizin boyunlarını vurmaya kalkmayın!”

Buhârî, Hudud 9, Riyât 2, Hacc 132, Meğâzi 77, Fiten 8, Edeb 43; Müslim, İman 120 (66); Ebu Dâvud, Sünne 16, (4686). Metin Buhârî’ye aittir.

46 – Ebu Bekre Nufey’u’bnu’l-Hâris es-Sakafî (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurdu: “Zaman, döne döne Allah’ın arz ve semâvâtı yarattığı gündeki düzenini tekrar buldu. Sene on iki aydır. Bunlardan dördü haram aydır. Haram aylar da üç tanesi peş peşe gelir: “Zül-kade, Zü’l-hicce ve Muharrem. Bir de Cumâdî ve Şâban ayları arasında yer alan Mudarlılar’ın Receb’i.” Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) sordu:

“-Bu ay hangi aydır?” Biz: “Allah ve Resûlü daha iyi bilir” dedik. Bir müddet sustu. Biz ayın ismini değiştirecek zannettik. Ancak şunu söylediler:

“-Bu zi’l-hicce değil mi?”

“-Evet!” karşılığını verdik. Devam etti:

“-Peki burası neresidir?” Biz:

“-Allah ve Resûlü daha iyi bilir” cevabını verdik. Yine sustu ve biz bölgenin ismini değiştirecek vehmine kapıldık.

“-Burası haram bölge değil mi?” dedi.

“-Evet” dedik.

“-İçinde bulunduğunuz gün nedir?” diye tekrar sordu, biz yine:

“-Allah ve Resûlü daha iyi bilir” dedik. Tekrar sustu ve biz yine günün ismini değiştirecek zannına düşmüştük ki:

“-Kurban günü değil mi?” dedi.

“-Evet” cevabımız üzerine sözüne devam etti:

“-Bilin ki, kanlarınız, mallarınız ve ırzlarınız birbirinize kesinlikle haramdır, tıpkı bu yerde, bu ayda şu gününüzün haram olması gibi. Rabbinize kavuştuğunuz zaman sizi yaptıklarınızdan hesaba çekecek. Sakın benden sonra birbirinizin boyunlarını vuran kâfirler olmayın. Bu söylediklerimi duyanlar, duymayanlara ulaştırsınlar. Bazan söz kendisine ulaştırılan kimse, ulaştırılan sözü, bizzat dinleyenden daha iyi beller.” Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) sonra şunu ekledi: ” Tebliğ ettim mi, tebliğ ettim mi?” üç defa tekrarladı.

“-Evet” cevabımız üzerine:

“-Ya Rabbi şâhid ol!” dedi.

Buhârî, Hacc 132, Edâhî 5; Tefsîr, Berâe 8, Bed’i’l-Halk 2, Fiten 8, İlm 9; Müslim, Kasâme 29, (1679); Ebu Dâvud, Hac 63, (1947).

Müslim’in rivâyetinde şu ziyade var: “Sonra Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) beyazı galebe çalan alaca iki koyuna yöneldi ve onları kesti. Sonra da koyunun bir parçasını alıp aramızda taksim etti.”

Rezîn, rivayetin arasına şunu ilâve eder: “Üç şey vardır, bir mü’minin kalbi onlara karşı ebediyen ihânet etmez; ameli sırf Allah için yapmak, idareyi elinde tutana karşı hayırhah olmak, Müslümanların cemaatine katılmak, çünkü onların duaları cemaate dahil olanların hepsini içine alır.” İbnu’l-Esîr: “Bu ziyâdeyi ana kitaplarda (Kütüb-i Sitte) görmedim” der.

Bu ziyadenin mânası şudur: Bu üç şeyde kalbler huzura kavuşur. Kim bunlara yapışır, riayet ederse, kalbi hıyânet, hile ve şer gibi mânevî kirlerden temiz kalır.

47 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor; Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Her çocuk fıtrat üzerine doğar” buyurdu ve sonra da “Şu ayeti okuyun” dedi: “Allah’ın yaratılışta verdiği fıtrat…” (Rum; 30). Sonra Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) sözünü şöyle tamamladı: “Çocuğu anne ve babası Yahudileştirir veya Hıristiyanlaştırır veya Mecusileştirir. Tıpkı hayvanın doğurunca, azaları tam olarak yavru doğurması gibi. Siz kesmezden önce, kulağı kesik olarak doğmuş hayvana rastlar mısınız?” Dinleyenler: “Ey Allah’ın Resûlu, küçükken ölenler hakkında ne dersiniz (cennetlik mi, cehennemlik mi?) diye sordular. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şu cevabı verdi: “(Yaşasalardı) nasıl bir amel işleyeceklerdi Allah daha iyi bilir.”

Buhârî, Cenâiz 80, 93; Müslim, Kader 22, (2658); Muvatta, Cenâiz. 52, (1, 241); Tirmizî, Kader 5, (2139); Ebu Dâvud, Sünnet 18, (4714).

Bir başka rivayette: “Doğan hiçbir çocuk yoktur ki, konuşmaya başlayıncaya kadar şu din üzere olmasın” buyurulmuştur.

İMÂN VE İSLÂM’A GİREN MÜTEFERRİK HADİSLER

48 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: “Mü’min, mütemadiyen rüzgarın eğici tesirine mâruz bir bitkiye benzer. Mü’min, devamlı belalarla başbaşadır. Münâfığın misali de çam ağacıdır. Kesilip kaldırılıncaya kadar hiç ırgalanmaz.”

Buhârî, Mardâ 1; Tirmizî, Emsâl 4, (2870); Müslim, Sıfatu’l-Münâfıkûn 58, (2809).

49 – İbnu Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurmuştu: “Mü’min, yaprağını hiç dökmeyen yeşil bir ağaca benzer.” Halk falanca ağaç, fişmekânca ağaç diye tahminde bulundular, (fakat isabet ettiremediler). Ben, “Bu, hurma ağacıdır” demek istedim, ancak (yaşım küçük olduğu için) utandım. Sonra Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): Bu hurma ağacıdır” diyerek açıkladı.”

Buhârî, İlm 4, Edeb 79; Müslim, Sıfatu’l-Münâfıkûn 64, (2811).

50 – Nevvâs İbnu Sem’ân (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Allah, bize iki tarafında iki ev bulunan bir doğru yolu misal veriyor. -Bir rivayette iki ev değil “İki sur” denmiştir- Bu evlerin açık olan kapıları vardır. Kapıların üzerine de perdeler çekilmiştir. Biri yolun başında, biri de onun yukarısında durmuş iki dâvetçi (gelip geçenlere) şu dâveti okuyorlar: “Allah cennete çağırır, dilediğini doğru yola eriştirir” (Yunus, 25).

Yolun iki yakasındaki kapılar ise Allah’ın hududu (yani yasakları)dur. Hiç kimse perdeyi açmadan bu yasaklara düşmez. Kişinin yukarısındaki davetçi, Rabbisinin vâiz’idir”

Tirmizî, Emsâl 1 (2863).

Rezîn, bu temsili, İbnu Mes’ûd tarafından rivayet edilen bir hadisle açıklar: Doğru yol; “İslâm’dır, kapılar; Allah’ın haramlarıdır, perdeler; Allah’ın hudududur (yasaklar); yolun başındaki dâvetçi; Kur’ân-ı Kerîm’dir. Bunun yukarısındaki davetçi; her mü’minin kalbinde yerleştirilmiş olan (bazan vicdan, bazan sağ duyu diye ifade edilen) hakkâniyet duygusu -ki, buna bazı hadislerde lümme-i melekîye de denmiştir- vâizullah’tır.”

51 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurdu: “İslâm garib olarak başladı, tekrar başladığı gibi garîb hâle dönecektir. Gariblere ne mutlu!”

Müslim, İmam 232, (145) Tirmizî, İman 13 (2631).

MAKBUL VE MEKRUH İSİMLER

112 – Ebu’d-Derdâ (radıyallahu anh) anlatıyor: Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: “Sizler kıyamet günü isimlerinizle ve babalarınızın isimleriyle çağırılacaksınız öyleyse isimlerinizi güzel yapın”

Ebu Dâvud, Edeb 69, (4948).

113 – İbnu Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Allah’ın en ziyade sevdiği isimler Amdullah ve Abdurrahman’dır.”

Müslim, Âdâb, 2, (2132); Ebu Dâvud Edeb 69, (4949); Tirmizî, Edeb 64, (2835).

114 – Ebu Vehb el-Cüşemî (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Peygamberlerin isimleriyle isimlenin. Allah’ın çok sevdiği isimler Abdullah, Abdurrâhman’dır. En sâdık olanları da Hâris ve Hemmâm isimleridir. En çirkinleri de Harb ve Mürre isimleridir”

Ebu Dâvud, Edeb 69, (4950). Metin Ebu Dâvud’a aittir, Nesâî’de muhtasar olarak kaydedilmiştir (Hayl 3 (6, 218, 219)).

115 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Allah katında en düşük (ahna’) isim Melikü’l-emlâk (mülklerin mâliki) ismidir. Allah’tan başka Mâlik yoktur.”

Süfyân merhum dedi ki: Şâhân Şâh bunun örneğidir.

Ahmed İbnu Hanbel merhûm dedi ki: “Ebu Amr merhum’a, ahna’ne demek diye sordum, bana “en düşük” diye cevap verdi.

Buhârî, Edeb 114; Müslim, Edeb 20, (2143); Ebu Dâvud, Edeb 70, (4961); Tirmizî Edeb 65, (2839).

116 – Müslim’in bir diğer rivayetinde şöyle buyrulmuştur: “Kıyamet günü, Allah’ın en ziyade kızacağı en kötü kimse, adı Melikü’l-emlâk (Şehinşâh) olan kimsedir. Allah’tan başka Mâlik yoktur.”

(Adâb 21)

117 – Hz. Câbir (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) Ya’la, Bereket, Eflah, Yesâr, Nâfi ve benzeri isimlerin kullanılmasını yasaklamayı arzu etmişti. Sonra onun bu mevzuda sükut ettiğini gördüm. Sonra da yasaklamadan vefat etti.”

Bu hadisi Müslim, Âdab 13, (2138); ve Ebu Dâvud, Edeb, 70, (4960) rivayet ettiler. Hadisin metni Müslim’e aittir.

Ebu Dâvud’un rivayetinde şu ziyade mevcuttur: “…Zira kişi “Bereket burada mı?” diye sorar da “hayır yok!” diye cevap verirler.”

118 – Hz. Ömer (radıyallahu anh)’in azadlı kölesi Eslem anlatıyor: “Hz. Ömer (radıyallahu anh), bir oğlunu Ebu İsa künyesini kullandığı için dövdü. Öte yandan Muğîre İbnu Şu’be (radıyallahu anh), Ebu İsa künyesini kullanıyordu. Hz. Ömer (radıyallahu anh) ona “Ebu Abdillah künyesini kullanman sana yetmez mi?” dedi. Muğîre: “Bana Ebu İsa künyesini takan Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’dir” cevabını verince, Hz. Ömer: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’in geçmiş gelecek bütün günahları affedilmiştir. Biz ise bundan böyle sıkıntıdayız” dedi. Ölünceye kadar Muğire’yi “Ebu Abdillah” diye künyeledi.

Ebu Dâvud, Edeb 72, (4963).

119 – Yahya İbnu Sa’îd (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) bol sütlü bir deve hakkında: “Bunu kim sağacak?” diye sordu. Bir adam ayağa kalkmıştı ki Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) “İsmin ne?” dedi. Adam: “Mürre (acı)!” deyince, ona: “Otur!” dedi. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) tekrar “Bunu kim sağıverecek?” diye sordu. Bir başkası ayağa kalktı, ben sağacağım diyecekti. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) ona da: “ismin nedir?” diye sordu. Adam: “Harb!” diye cevap verdi. Ona da “Otur” dedi.

Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Bu deveyi kim bize sağıverecek?” diye sormaya devam etti. Bir adam daha kalktı. Ona da ismini sordu. “Ya’îş (yaşıyor!)” cevabını alınca ona: “Sen sağ” diyerek müsaade etti.”

Muvatta, İsti’zan 24 (2, 973).

HZ. PEYGAMBER (S.A.S.)’İN İSİM KOYDUĞU KİMSELER

120 – Sehl İbnu Sa’d es-Sâidi (radıyallahu anh) buyurdu ki: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) Fâtıma (radıyallahu anhâ) annemizin evine uğramıştı. Hz. Ali (radıyallahu anh)’yi evde bulamayınca: “Amca oğlun nerede?” diye sordu. Fatıma (radıyallahu anhâ): “Aramızda bir şekerlenme oldu. Bunun üzerine bana kızdı ve çekip gitti” dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) birine: “Hele bir arayıver nereye gitmiş” diye emretti. “Mescidde yatıyor!” diye haber verince, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), ‘Kalk ey Ebu Turâb, kalk ey Ebu Turâb (yani Toprak babası) diye seslendi.

Sehl der ki: Hz. Ali (radıyallahu anh)’nin en çok sevdiği ismi bu isimdi.

Buhârî, Salat 58, Fedaili’l, Ashab 9, Edeb 113, İsti’zân 40; Müslim, Fedailu’s-Sahâbe 38, (2409).

121 – Esmâ Bintu Ebî Bekr (radıyallahu anhümâ) anlatıyor. “Mekke’de Abdullah İbnu Zübeyr (radıyallahu anh)’e hâmile kalmıştım. Doğum yaklaşmıştı ki, Mekke’yi terkettim ve Medine’ye geldim, Kuba’ya indim. Abdullah’ı orada dünyaya getirdim. Doğunca, bebeği alıp Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a götürdüm, kucağına bıraktım. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bir hurma istedi, ağzında çiğneyerek ezdikten sonra, tükrüğünden çocuğun ağzına bıraktı. Abdullah’ın midesine ilk inen şey Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın mübarek tükrükleri idi. Sonra (yumuşattığı o) hurma ile çocuğun damağını oğdu, hakkında bereketle dua etti ve Abdullah ismini verdi. Müslüman aileden ilk doğan çocuk bu idi. (Medine’de bütün Müslümanlar) onun doğumuna çok sevindiler. Çünkü “Yahudiler size sihir yaptılar, asla doğum yapamayacaksınız” diye bir şayia çıkarılmıştı.”

Buhârî, Menâkibu’l-Ensâr 45, Akîka 1, Müslim, Âdâb 26, (2146).

122 – Ebu Mûsâ (radıyallahu anh) anlatıyor: “Bir oğlum doğmuştu. Hemen Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a getirdim. İbrahim ismini verip bir hurma ile tahnikde bulundu. Sonra da “Mübarek olsun” diye dua buyurdu ve çocuğu bana geri verdi. Bu çocuk, Ebu Musa’nın en büyük evladı idi.”

Buhârî, Akîka 1; Müslim, Adab 24, (2145).

123 – Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: “Abdullah İbnu Ebi Talha’yı doğduğu zaman Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a götürdüm. Bebek bir bez içerisinde idi. Vardığımızda Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) devesine katran sürüyordu. “Beraberinde hurma da getirdin mi?” diye sordu. “Evet” dedim ve birkaç tane hurma verdim. Onları ağzında çiğnedi, sonra çocuğun ağzını açtı. Ağzına tükrüğü püskürttü. Bebek, yalamaya başladı. Bunun üzerine Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) “Ensar’ın hurma sevgisine bakın (doğar doğmaz başlıyor)” diye latife etti ve çocuğu Abdullah diye isimledi.”

Buhârî, Cenâiz 42, Akîka 1; Müslim, Âdab 22, (2144); Ebu Dâvud, Edeb 69, (4951) Hadisin metni; Müslim’deki metindir.

124 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ): “Ey Allah’ın Rasûlü, dedim, arkadaşlarımdan her birisinin bir künyesi var, (benim yok)”. Dedi ki: “Oğlum Abdullah İbnu Zübeyr ile künyelen.” Aişe, “Ümmü Abdillah (Abdullah’ın annesi)” diye künye almıştı”

Ebu Dâvud, Edeb 78, (4970).

Rezîn merhum: “Teyze anne gibidir” ilavesini kaydetmiştir.

HZ. PEYGAMBER (S.A.S.)’İN DEĞİŞTİRDİĞİ İSİMLER

125 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ): “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) çirkin isimleri değiştirirdi” buyurmuştur.

Tirmizî, Edeb 66, (2841).

126 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Zeyneb Bintu Ebî Seleme’nin ismi Berre idi. “Nefsini tezkiye ediyor” denildi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) onu Zeyneb diye isimlendirdi.

Buhârî Edeb 108; Müslim, Edeb 17, (2141).

127 – İbnu Abbâs (radıyallahu anh) anlatıyor: “Cüveyriye Bintu’l-Hâris’in ismi Berre idi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) onun ismini Cüveyriye diye değiştirdi. Zira, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) “Berre’nin yanından çıktı” denmesini sevmiyordu.

Müslim, Edeb 16, (2140).

128 – Şureyh İbnu Hâni, (radıyallahu anh) babasından naklediyor: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm), kavmimin beni Ebu’l-Hakem diye künyelediklerini işitmişti. Beni çağırtarak: “Hakem olan Allah’tır, hüküm de O’nadır, öyle ise, sen nasıl Ebu’l-Hakem künyesini taşırsın?” dedi. Ben açıkladım: “Kavmim bir meselede anlaşmazlığa düşünce bana gelirler, ben hükme bağlarım. Her iki taraf da verdiğim hükme râzı olurlar.” Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Bu ne güzel şey?” buyurdu ve “Çocuklarından neler var?” diye sordu. Ben: “Şüreyh, Müslim, Abdullah var” dedim. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “En büyüğü hangisi?” dedi. “Şüreyh” dedim. “Öyleyse, buyurdu, sen Ebu Şüreyh’sin”

Ebu Dâvud, Edeb 70, (4955); Nesâî, Kadâ 7, (8, 226-227).

129 – Beşîr İbnu Meymun, amcası Üsâme İbnu Ahdarî’den rivayet ediyor: Ahdarî diyor ki: “İsmi Asram olan bir adam vardı. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ona: “İsmin nedir?” diye sordu. Adam Asram diye cevap verdi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Hayır sen Zür’a’sın” buyurdu.

Ebu Dâvud, Edeb 70, (4954).

130 – Said İbnu’l-Müseyyeb babası vasıtasıyla dedesinden naklediyor: “Dedem, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a uğramıştı. İsmin ne? diye sordu. “Hazn (sert yer)” diye cevap verdi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Hayır sen Sehl’sin” dedi. Müseyyeb: “Olamaz, babanın verdiği bir ismi değiştiremem” dedi. İbnu’l-Müseyyeb ilâve ediyor: “O günden sonra aramızda kabalık devam etti gitti.”

Buhârî, Edeb 107-108; Ebu Dâvud, Edeb 70, (4956).

Ebu Dâvud’un rivayetinde şöyle demiştir: “… Hayır sehl ezilir ve hakîr tutulur.”

Ebu Dâvud merhum der ki: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Âsi, Aziz, Atele (şiddet, sertlik), Şeytan, Hakem, Gurâb (karga) Habbâb, Şihab isimlerini değiştirdi. Şihâb’ı Hişam, Harb’i Silm (sulh), Muzdaci’ı (yatan) Münbais (kalkan) yaptı. Afire (çorak) adını taşıyan bir araziyi de Hadire (yeşillik) diye, Şi’bu’d Dalâlet’i (sapıklık geçidi) Şi’bu’l-Hüdâ diye isimledi. Benu’z-Zinye’yi Benu’r-Rüşd olarak değiştirdi.”

131 – İbnu Ömer (radıyallahu anhümâ) diyor ki: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) Âsiye (isyankâr, itaatsiz kadın) ismini değiştirip Cemîle (güzel kadın) yaptı.

Müslim, Edeb 14, (2139); Tirmizî, Edeb 66, (2840); Ebu Dâvud, Edeb 70, (4952).

132 – Mesruk anlatıyor: “Hz. Ömer’le karşılaştım. Bana “Sen kimsin?” diye sordu. “Mesruk İbnu’l-Ecda” dedim. Dedi ki: “Ben Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın ecda şeytandır” dediğini işittim.”

Ebu Dâvud, Edeb 70, (4957).

133 – Sehl İbnu Sa’d (radıyallahu anh) anlatıyor: “el-Münzir İbnu Ebî Üseyd doğduğu zaman Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a getirilmişti. Çocuğu kucağına aldı ve: “İsmi nedir?” diye sordu. “İsmi falandır” diye ne konmuşsa söylendi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Hayır! bunun ismi Münzir olacak” dedi ve o gün çocuğa Münzir ismini koydu.

Buhârî, Edeb 108; Müslim, Edeb 29, (2149).

HZ. PEYGAMBER (S.A.S.)’İN İSİM VE KÜNYESİNİ ALMA HAKKINDA GELEN RİVÂYETLER

134 – Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: “Bir gün Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) Bakî’de idi. Kulağına bir ses geldi: “Ey Ebu’l-Kâsım!” diyordu. Başını sese doğru çevirdi. Seslenen adam: “Ey Allah’ın Resûlü seni kastedmedim, ben falancayı çağırdım” dedi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “İsmimi isim olarak koyun, fakat künyemi kendinize künye yapmayın!” buyurdu.

Buhârî, Menâkıb 20, Edeb 106; Müslim, Âdab 1 (2131); Tirmizî, Edeb 68, (2844).

135 – Hz. Cabir (radıyallahu anh) anlatıyor: “Bizden birinin bir oğlu oldu. İsmini Kasım koydu. Kendisine: “Sana Ebu’l-Kasım künyesini vermeyiz. Bu künye ile seni şereflendirip memnun etmeyiz” dedi. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e gelerek durumu arzetti. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bunun üzerine: “Oğlunun adı Abdurrahmândır” dedi.

Buhârî, Edeb 105, 106, 109, Menâkıb 20; Müslim, Adâb 2, (2133); Ebu Dâvud, Edeb 74, (4965); Tirmizî, Edeb 68, (2845).

Bir rivayette şu ziyade var: “İsmimi isim olarak koyun, fakat künyemi künye yapmayın. Zira ben Kasım (taksim edici) kılındım. Aranızda taksim ederim.”

Ebu Dâvud’un bir rivayetinde şöyle buyrulmuştur: “Kim benim ismimi almışsa, künyem ile künyelenmesin. Kim de künyem ile künyelenmişse, ismimle isimlenmesin.”

136 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Bir kadın gelerek: “Ey Allah’ın Resûlü, ben bir oğlan dünyaya getirdim. Muhammed diye isim, Ebu’l-Kasım diye de künye verdim. Bana, sizin bu durumdan hoşlanmadığınız söylendi, doğru mu?” diye sordu. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “İsmimi helâl, künyemi haram kılan şey de ne?” veya “Künyemi haram kılıp ismimi helâl kılan şey de ne?” diyerek reddetti.

Ebu Dâvud Edeb 76, (4968).

137 – Muhammed İbnu’l-Hanife, babasından (Allah her ikisinden de razı olsun) anlatıyor: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e sordum: “Ey Allah’ın Resûlü, sizden sonra bir oğlum olduğu takdirde, sizin isminizle isimlendirebilir, künyenizle de künyelendirebilir miyim, ne dersiniz?” Bana “Evet” buyurdular.

Ebu Dâvud, Edeb, 76, (4967); Tirmizî, Edeb 68, (2846).

Yuharıdaki metin Ebu Dâvud’undur. Tirmizî, hadise, “sahîh” demiştir, ayrıca: “Burada bizim için ruhsat var” diye kaydetmiştir.

İSİM VE KÜNYE ÜZERİNE MÜTEFERRİK HADİSLER

138 – İbnu Ömer (radıyallahu anhumâ) anlatıyor: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) çocuğa, doğumunun yedinci gününde isim konmasını, yıkanarak pisliklerin temizlenmesini ve akika kurbanı kesilmesini emir buyurdu.”

Ebu Davud, Edâhî, 21, (2837); Tirmizî, Edâhî 23, (1522), Edeb 63,(2834), (Tirmizî’de hadis İbnu Ömer’den değil, Amr İbnu Şu’ayb an ebîhi an ceddihi tarîkindendir. Burada bir sehiv söz konusu -Nesâî, Akîka 5, (7, 166); İbnu Mâce, Zebâih 1, (3165)-dur.).

139 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Yeni doğan çocuklar Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e getirilirdi. O da bunlara mübarek olmaları için dua eder, tahnîkde bulunurdu.”

Müslim, Edeb, 27 (2147); Ebu Dâvud, Edeb 116, (5106).

140 – Ebu Râfi (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hz. Fatıma (radıyallahu anhâ) oğlu Hasan (radıyallahu anh)’ı doğurduğu zaman, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı kulağına ezan okurken gördüm.”

Ebu Dâvud, Edeb 116, (5105); Tirmizî, Edâhî 17, (1514).

Tirmizî hadisin sahih olduğunu söylemiştir. Rezîn şu ziyadeyi kaydeder: “Kulağına İhlas sûresini okudu, hurma ile tahnik etti ve ismini koydu.”

141 – Yahya İbnu Saîd anlatıyor: “Hz. Ömer bir adama: “İsmin nedir?” diye sordu. Adam “Cemre (kor)” dedi. “Kimin oğlusun?” diye tekrar sordu. Adam: “İbnu Şihâb (alev) deyince “Kimlerden?” dedi. Adam: “Hurakalardan.” “Eviniz nerede? diye sordu. “Harretu’n-Nâr’da” cevabını alınca, “hangisinde?” dedi. “Zâtı Lezâ’da” cevabını alınca; Hz. Ömer (radıyallahu anh) “Âilene yetiş, yanıyorlar!” dedi. Gerçekten durum aynen Hz. Ömer’in dediği gibiydi”

Muvatta, İsti’zân 25 (2, 973).

İSLÂM ÜMMETİNİN FAZİLETİ

4472 – Hz. Ebu Musa radıyallahu anh anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Müslüman, yahudi ve hıristiyanların meseli şuna benzer: Bir adam var, bir grub kimseyi ücretli olarak tutmuş; kendisi için belli bir ücret mukabilinde, geceye kadar çalıştırıyor. Bunlar gündüzün yarısına kadar çalışıp:

“Bize şart koştuğun ücrete ihtiyacımız yok. (Biz gideceğiz.) Şu ana kadar yaptığımız iş için de para istemiyoruz” derler. Adam onlara:

“Böyle yapmayın, işin geri kalan kısmını da tamamlayın ve ücretinizi tam olarak alın!” diye rica eder. Ancak onlar buna yanaşmazlar ve terkedip giderler.

Adam onlardan sonra işi için başkalarını ücretle tutar. Onlara:

“Şu gününüzü tamamlayın, öncekilere vaadettiğim ücreti size tam olarak vereyim!” der. Bunlar ikindi vaktine kadar çalışırlar. O zaman:

“İşin senin olsun, yaptığımız çalışmanın ücretini de istemiyoruz. (Çalışmayı terkediyoruz)!” derler. Adam onlara da:

“İşinizin geri kısmını tamamlayın, şurada az bir zamanınız kaldı” diye rica eder, ancak onlar dinlemeyip giderler. Adam geri kalan zamanda çalışmaları için yeni işçiler tutar. Bunlar da geri kalan zamanda çalışmaları için yeni işçiler tutar. Bunlar da geri kalan zamanda güneş batıncaya kadar çalışırlar ve önceki iki grubun ücretini de alırlar. İşte bu, onların ve bu nurdan kabul ettikleri miktarın meselidir.”

Buhari, İcare 11, Mevâkitu’s-Salat 17.

4473 – İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Sizden önce geçen ümmetlere nazaran sizin bekânız, ikindi vakti ile güneşin batması arasındaki müddet gibidir. Tevrat ehline Tevrat verildi, onlar gün ortasına kadar onunla amel ettiler. Daha fazla devam etmekten aciz kaldılar. Onlara kîrat kîrat ücretleri verildi. Sonra Ehl-i İncil’e İncil verildi. Onlar da ikindi namazına kadar çalıştılar. O zaman onlar da âciz kaldılar, kîrat kîrat onlara da ücretleri verildi. Bize ücretimiz ikişer kîrat, ikişer kîrat verildi. İki kitap mensupları:

“Ey Rabbimiz, sen bunlara ikişer kirat, ikişer kirat olarak verdin. Halbuki bize birer kirat, birer kirat vermiştin. Halbuki biz, amel yönüyle onlardan ileriyiz!” dediler. Allah Teâla Hazretleri:

“Ben ücretlerinizde bir haksızlık yaptım mı?” buyurdu. Onlar “Hayır!” dediler.

“Öyleyse, bu benim lütfumdur, onu ben dilediğime veririm” buyurdu.”

Buhari, İcare 8, 9, Mevakitu’s-Salat 17, Enbiya 50, Fezailu’l-Kur’ân 17, Tevhid 31, 47; Tirmizi, Emsal 7, (2875).

4474 – Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselam’ın yanında bir cenaze geçti. Oradakiler, cenaze hakkında hayırlı senada bulundular. Aleyhissalatu vesselam:

“Vacib oldu! (Vacib oldu! Vacib oldu!)” buyurdular. Sonra bir cenaze daha geçti. Bunu kötü sözlerle yâdettiler. Resûlullah yine: “Vacib oldu!” buyurdular. Hz. Ömer radıyallahu anh:

“Ey Allah’ın Resûlü! Vacib olan nedir?” diye sordu.

“Öncekini hayırla yâdettiniz ona cennet vacib oldu. İkincisini kötülükle yadettiniz ona da cehennem vacib oldu. Sizler Allah’ın yeryüzündeki şahidlerisiniz!” buyurdu.”

Buhari, Cenaiz 86, Şehadet 6; Müslim, Cenâiz 60, (949); Tirmizi, Cenaiz 63, (1058); Nesai, Cenaiz 50, (4, 49, 50); Ebu Dâvud, Cenaiz 80, (3233).

4475 – Huzeyfe radıyallahu anh anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Allah Teâla hazretleri, bizden öncekileri cum’ayı bulma işinde şaşırttı. Bu sebeple cumartesi yahudilerin, pazar günü de hıristiyanların oldu. Allah Teâla hazretleri bizi yarattı ve bizlere cuma gününü bulma hususunda hidayet nasib etti: Cumayı da, cumartesiyi de, pazarı da (ibadet günleri) kıldı. Onlar Kıyamet günü de bize tâbidirler. Biz, dünya ehli arasında sonuncusuyuz, fakat Kıyamet günü birinciler olacağız ve bütün mahlûkattan önce hesapları görülüp bitirilecekler olacağız.”

Müslim, Cum’a 22, (856).

4476 – Ebu Sa’id radıyallahu anh anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Kıyamet günü Aziz ve Celil olan Allah: “Ey Adem!” diye seslenir. Adem:

“Ey Rabbim buyur, emrindeyim, bütün hayırlar senin elindedir!” der. Şöyle bir nidada bulunulur:

“Allah sana, cehennem hey’etini çıkarmanı emrediyor!” Adem sorar:

“Ey Rabbim, cehennem hey’eti ne kadardır?”

“Her binden dokuzyüzdoksandokuzu!”

İşte “hamilelerin çocuğunu düşürdüğü, çocukların ihtiyarladığı, insanların sarhoş olmadıkları halde, azabın şiddetinden sarhoşa döneceklerini göreceğin zaman bu zamandır.” Bu haber Ashab’a çok ağır geldi. Öyle ki yüzlerinin rengi değişti.

“Ey Allah’ın Resûlü! dediler, bu binde bir içine hangimiz gireceğiz?”

“Ye’cüc ve Me’cüc’dan binde dokuzyüzdoksandokuz, sizden ise bir olacak. Şunu da bilin: Siz insanlar arasında, beyaz bir öküzde siyah bir kıl veya siyah bir öküzde beyaz bir kıl durumundasınız.”

Buhari, Tefsir, Hac, 1, Enbiya 7, Rikak 46, Tevhid 32; Müslim, İman 379, (222).

4477 – Ebu Ümâme radıyallahu anh anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Rabbim bana, ümmetimden yetmişbin kişiyi hesab ve ceza olmaksızın cennete koymayı vaadetti. Her bin ile birlikte yetmişbin ve Rabbimin avucuyla üç avuç daha.”

Tirmizi, Sıfatu’l-Kıyâme 13, (2439); İbnu Mâce, Zühd 34, (4286).

4478 – İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Ümmetimin cennete gireceği kapının genişliği, iyi bir atlının üç (gün veya yıl) yürüme mesafesidir. Onlar (cennet ehli) kapıdan girerken sıkışırlar da omuzları ezilecek hâle gelir.”

Tirmizi, Cennet 14, (2551).

4479 – Tirmizi’nin bir diğer rivayetinde Büreyde radıyallahu anh (“Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’ın şu sözünü) nakleder: “Cennet ehli yüzyirmi saftır. Bunlardan seksen safı bu ümmetten, kırk safı da diğer ümmetlerdendir.”

Tirmizi, Cennet 13, (2549).

4480 – Ebu Musa radıyallahu anh anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Müslüman bir kimse öldü mü, Allah ona bedel bir yahudi veya hıristiyanı cehenneme koyar.”

Müslim, Tevbe 50, (2767).

4481 – Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm:

“İmtina edenler hariç, bütün ümmetim cennete girecektir!” buyurmuşlardı.

“İmtina edenler de kim?” dediler.

“Kim bana itaat ederse cennete girer, kim âsi olur (itaat etmezse) o imtina etmiş demektir!” buyurdular.”

Buhari, İ’tisam 2.

4482 – Ebu Mâlik el-Eş’ari radıyallahu anh anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Allah sizi üç hasletten himaye etti: “Hepinizi helak edecek olan peygamberinizin bedduasından, batıl ehlinin hak ehline (nurunu söndürecek kesin) bir galebesinden, dalalet üzerine birleşmenizden.”

Ebu Dâvud, Fiten 1, (4253),

4483 – Ebu Musa radıyallahu anh anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Şu ümmetim rahmete mazhar olmuş bir ümmettir. Ahirette azaba maruz kalmayacaktır. Onun azabı dünyadadır: Fitneler, zelzeleler ve katl.”

Ebu Davud, Fiten, (4277).

4484 – Yine Ebu Musa radıyallahu anh anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Allah Teâla Hazretleri (şu ayetle) ümmetim için bana iki eman indirdi:

1. Sen aralarında olduğun müddetçe Allah onlara (umumi bir) azab vermeyecektir.

2. Onlar istiğfarda bulundukları müddetçe, Allah onlara azab vermeyecektir” (Enfal 33).

Ben aralarından ayrıldım mı, (Allah’ın azabını önleyecek ikinci eman olan) istiğfarı Kıyamete kadar aralarında bırakıyorum.”

Tirmizi, Tefsir, Enfal (3082).

4485 – Âmir İbnu Sa’d babası radıyallahu anh’tan naklen anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm Benî Muâviye Mescidine girdi. Orada iki rek’at namaz kıldı, biz de onunla beraber kıldık. Sonra Rabbine uzun uzun dua etti. Sonra yanımıza döndü. Dedi ki:

“Rabbimden üç şey talep ettim. İkisini verdi, birini geri çevirdi: Rabbimden ümmetimi umumi bir kıtlıkla helâk etmemesini talep ettim, bunu bana verdi. Ümmetimi suda boğulma suretiyle helâk etmemesini diledim, bana bunu da verdi. Ümmetimin kendi aralarında savaşmamalarını da talep etmiştim, bu geri çevrildi.”

Müslim, Fiten 20, (2890).

4486 – Ebu Sa’id radıyallahu anh anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Ümmetimden (âlim, şehid, salih) bazıları var; bir (çok kabilelere şamil bir) cemaate şefaat eder, bazıları var bir kabileye şefaat eder; bazıları var bir bölüğe şefaat eder; bazıları da tek bir ferde şefaat eder ve cennete girmelerini sağlar.”

Tirmizi, Kıyamet 11, (2442).

4487 – Rezin şunu ilave etmiştir: “Şefaatim, ümmetimden büyük günah işleyenler içindir. Bir adamın ateşe atılması için emir verilir. Giderken, (dünyada) susadığı zaman su vermiş olduğu adama rastlar, onu tanır ve ona:

“Benim için şefaat etmeyecek misin?” der. Adam:

“Sen de kimsin?” diye sorunca:

“Ben sana falan falan gün su içirmedim mi?” der. Öbürü bunu tanır ve (Allah nezdinde) onun lehinde şefaatte bulunur. Adam da böylece geri çevrilir ve cennete gider.”

Tirmizi, Kıyamet 11, (2437).

4488 – Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Ümmetim yağmur gibidir, evveli mi, ahiri mi daha hayırlıdır bilinemez.”

Tirmizi, Emsal 6, (2873).

4489 – Hz. Muğire radıyallahu anh anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Ümmetimden bir grup, (hak üzerine) galip olmaktan hiç geri kalmaz. Allah’ın emri (Kıyamet) gelince de onlar galibtir.”

Buhari, İ’tisam 10, Menakıb 27, Tevhid 29; Müslim, İmaret 171, (1921).

Buhari: “Bu grup, alimlerdir” demiştir.

4490 – Sa’d İbnu Ebi Vakkas radıyallahu anh anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Ehl-i garb hak üzere galib olmaya, kıyamet kopuncaya kadar devam ederler.”

Müslim, İmaret 177, (1925).

4491 – Muaviye İbnu Kurre, babası radıyallahu anh’tan naklen anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Şam (Suriye) halkı fesada uğradımı artık (orada) sizin için hayır yoktur. Ümmetimden bir grup, Kıyamet kopuncaya kadar, mansur (Allah’ın yardımına mazhar) olmaya devam edecek, onları mahrum bırakanlar onlara zarar veremiyecekler.”

Ali İbnu’l-Medini: “Bunlar hadis ashabıdır” demiştir.

Tirmizi, Fiten 27, (2193).

4492 – İmran İbnu Husayn radıyallahu anhüma anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Ümmetimden bir grup (taife), hak üzerine savaşmaya devam edeceklerdir. Onlar kendilerine meydan okuyanlara karşı muzafferdirler. Öyle ki, bunların sonuncuları Mesih-Deccal’le de savaşırlar.”

Ebu Davud, Cihad 4, (2484).

4493 – Hz. Ebu Hüreyre radıyallahu anh anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Ümmetim içinde beni en çok sevenlerden bir kısmı benden sonra gelenler arasından olacak: Mallarını ve ailelerini feda pahasına, beni görmeyi arzu edecekler.”

Müslim, Cennet (2832).

4494 – Abdullah İbnu Büsr radıyallahu anh anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Kıyamet gününde, ümmetimin (iki alameti olacak: Biri) secde sebebiyle alnındaki parlaklık, (diğeri de) abdest sebebiyle kollarındaki parlaklıktır.”

Tirmizi, Salât 427, (607).

4495 – Ebu Musa radıyallahu anh anlatıyor: “”Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki:

“Allah bir ümmete rahmet diledi mi, peygamberlerini kendilerinden önce kabzeder ve onu ümmete bir öncü ve hazırlayıcı yapar. Bir ümmetin helâkini de diledi mi, onları peygamberleri hayatta iken cezalandırır da onun gözünün önünde onları helak eder. Böylece, o ümmetin, -inkâr ve tekzibleri sebebiyle- helakleriyle peygamberin içi rahatlar.”

Müslim, Fezail 24, (2288).

İ’TİKAFLA İLGİLİ BÖLÜM

96 – Hz. Aişe (R.a) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) vefat edinceye kadar Ramazan’ın son on gününde itikafa girer ve derdi ki: “Kadir gecesini Ramazan’ın son on gününde arayın”. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’dan sonra, zevceleri de itikafa girdiler.”

Buhârî, Fadlu Leyletü’l-Kadr 3, İtikâf 1,14; Müslim, İtikaf 5, (1172); Muvatta, İtikaf 7, (1, 316); Tirmizî, Savm 71, (790); Nesâî, Mesâcid 18, (2, 44); Ebu Dâvud, Sıyâm 77, (2462, 2464); İbnu Mâce, Sıyâm 59; (1771).

Bir başka rivayette şöyle denir: Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) her Ramazan’da itikafa girerdi. Akşam namazını kılar kılmaz itikaf mahaline gelirdi. Râvi der ki: Bir gün Hz. Aişe de itikaf için izin istedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) izin verdi. Mescidin içinde itikaf için bir çadır kuruldu. Bunu Hafsa validemiz (radıyallahu anhâ) işitti, O’nun için de bir çadır kuruldu. Arkadan Zeyneb (radıyallahu anhâ) validemiz için de bir çadır kuruldu. Sabah olup da Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) hücresinden çıkınca dört çadır kurulduğunu görür ve “Bunlar da ne?” diye sorar. Durum haber verilince: “Onları bu işe sevkeden şey nedir, Allah’ın rızasını kazandıracak bir amel düşüncesi mi? Hayır! Derhal kaldırın, gözüm görmesin!” emretti. Çadırlar kaldırıldı. O Ramazan Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’da itikafı terketti. Şevvâl’in son onunda itikafa girdi.”

Bir diğer rivayette şöyle denir: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) çadırların kaldırılmasını emretti. Derhal yıkıldılar. O yıl itikafa girmeyi Ramazan’da terketti, Şevvâl ayının ilk onunda yerine getirdi.”

97 – Ebu Saîd (radıyallahu anh) anlatıyor: “Biz Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’le birlikte Ramazan’ın orta on gününde i’tikafa girdik, yirminci günün sabahı olunca eşyalarımızı (evlerimize) taşıdık. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) (bir hutbe irad etti ve) sonra şunu söyledi: “İtikafa girmiş olanlar, itikaf mahallerine dönsünler. Zira bu gece bana Kadir gecesinin hangi gece olduğu gösterilmişti, sonra unutturuldu. Siz, son onda ve tek gecelerde arayın. Ayrıca bu gece kendimi su ve çamur içinde secde eder gördüm.” Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) itikaf mahalline dönünce, o günün sonuna doğru hava bozdu. Mescid o sıralarda (üzeri dallarla örtülmüş) çardak şeklindeydi. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’in burnu ve burun yumuşağı üzerinde su ve çamur bulaşığını gördüm. Bu gece 21. gece idi.”

Buhârî, Fadlu Leylet’l-Kadr 2, 3, İtikaf 1, 9, 13; Müslim, Sıyâm 213, (1167);

98 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) her Ramazanda on gün i’tikafa girerdi. Vefat ettiği yılda ise yirmi gün i’tikafa girdi.”

Buhârî, İ’tikaf 17; Ebu Dâvud, Savm 78, (2466). İbnu Mâce, Sıyâm 58, (1769).

99 – Enes ve Ubey İbnu Ka’b (radıyallahu anh) anlatıyorlar. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) Ramazan’ın son on gününde itikafa girerlerdi. Fakat bir sene (seferde olduğu için) itikafa girmedi, müteakip yıl yirmi gün itikaf yaptı.”

Hadisi Ebu Dâvud, Übeyy hazretlerinden (Savm 77, (2463)); Tirmizî de Enes hazretlerinden (Savm 79, (803)) rivayet etmiştir. İbnu Mâce, Sıyam 58, (1770).

100 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ)’nin anlattığına göre, “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) mescitte itikafda olduğu sırada, kendisi de hayızken, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın saçlarını taramıştır. Bu hizmeti yaparken kendisi odasından ayrılmamış; Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) başını ona uzatmıştır. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) itikafta iken, (büyük veya küçük abdest bozmak gibi) zarurî bir ihtiyaç olmadıkça odaya girmezdi.”

Buhârî, Hayz 2, İtikaf 2, 3, 4, 19, Libâs 76; Müslim, Hayz 6-7 (297); Muvatta, İ’tikaf 1 (1, 312); Tirmizî, Savm 80, (804); Ebu Dâvud, Sıyam 79 (2467, 2468, 2469); Nesâî, Hayz 20, (1, 193).

Ebu Dâvud’da şu ziyade var: Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) itikafda iken hastaya uğrar, oyalanmadan halini sorar geçerdi. Hz. Aişe buyurdu ki: “Aslında, mûtekif için sünnet olanı, hasta ziyaretine gitmemesi, cenaze merasimine katılmaması, kadına temas etmemesi, kadının tenine tenini değedirmemesi, zarurî ihtiyaç dışında da itikaf yoktur.”

(Ebu Dâvud, Savm 80, 2473).

101 – Yine Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’ın zevcelerinden biri, müstehaza haliyle Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’la birlikte itikafa girdi. Öyle ki, kadın, kanı ve elbisesinde sarı lekeyi de görüyor bu halde de namaz kılıyordu. Kanın şiddetli akması halinde (kirletmeyi önlemek için) altına leğen koyduğu oluyordu.”

Buhârî, Hayz 10, İtikaf 10; Ebu Dâvud, Savm 81, (2476);

102 – Ali İbnu’l-Hüseyn anlatıyor: Safiyye (radıyallahu anhâ) buyurdu ki: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) itikafta iken ziyaret maksadıyla geceleyin yanına uğradım. Bir müddet konuştuk. Sonra geri dönmek üzere kalktım. Uğurlamak üzere de o kalktı. Kapıya kadar gelmişti ki, Ensar’dan iki kişi oradan geçiyordu. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’i görünce hızlandılar. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Ağır olun dedi, şu yanımdaki Huyey’in kızı Safiyye’dir.” Onlar: “Subhânallah, dediler bu da ne demek ey Allah’ın Resûlu” Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Şeytan, insana, damarlardaki kan gibi nüfuz eder. Ben, onun kalplerinize bir kötülük atmasından korkarım” buyurdu.”

“Buhârî, İ’tikaf 8, 11, 18 Farzu’l-Humus 4, Bed’u’l-Halk 11, Edeb 121, Ahkâm 21; Müslim, Selam 23-25 (2174, 2175); Ebu Dâvud, Sıyâm 79, (2470).

103 – İbnu Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: “Babam Ömer (radıyallahu anh) cahiliye devrinde iken geceleyi itikafa girmek üzere nezretmişti (adamıştı). -Hatta Mescid-i Haram’da bir gün itikaf yapmayı adamıştı diye de rivayet edilir- Durumu Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’den sordu. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) “Nezrini yerine getir” buyurdu.”

Buhârî, İtikaf 5, 15, 16; Humus 19, Megâzî 54, Eymân 29; Müslim, Eymân 27, (1656) Tirmizî, Nüzûr 12, 12, (1539); İbnu Mace, Keffarât 18, (2129).

BEVEYNE İYİLİK

152 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: Bir adam gelerek: “Ey Allah’ın Resûlü iyi davranıp hoş sohbette bulunmama en ziyaâde kim hak sâhibidir?” diye sordu. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Annen!” diye cevap verdi. Adam: “Sonra kim?” dedi, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) “Annen!” diye cevap verdi. Adam tekrar: “Sonra kim?” dedi Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) yine: “Annen!” diye cevap verdi. Adam tekrar sordu: “Sonra kim?” Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bu dördüncüyü: “Baban!” diye cevapladı.”

Buhârî, Edeb 2; Müslim, Birr 1, (2548).

153 – Küleyb İbnu Menfa’a ceddi bulunan Küleyb el-Hanefi (radıyallahu anh)’den anlattığına göre, kendisi Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a gelerek sormuştur: “Ey Allah’ın Resûlü kime karşı iyilik yapayım?” Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şu cevabı vermiştir: “Annene, babana, kızkardeşine, oğlan kardeşine, bunu takip eden azadlına. Bu iyiliği de, üzerine vâcib olan bir hakkın ödenmesi, yani, sıla-ı rahmin yerine getirilmesi olarak yapacaksın. (Nafile, ihtiyarî, hasbî bir davranış tatavvu grubuna giren bir amel olarak değil)”.

Ebu Dâvud, Edeb 129, (5140).

154 – Behz İbnu Hakîm babası tarikiyle dedesi Mu’aviye İbnu Hayde el-Kuşeyrî (radıyallahu anh)’den naklediyor. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e: “Ey Allah’ın Resûlü, kime iyilik yapayım? diye sordum. Bana: “Annene” dedi. “Sonra kime?” diye tekrar ettim. “Annene” dedi. “Sonra kime?” dedim. “Annene” dedi. “Sonra kime?” dedim, bu dördüncüde “Babana, sonra da tedrici yakınlarına” diye cevap verdi.”

Ebu Dâvud, Edeb 129, (5141); Tirmizî Birr 1, (1898).

Ebu Dâvud bir rivayette şu ziyadeyi kaydeder: “Haberiniz olsun, kişi azatlısından bir fazlasını istese, azadlı (mevlâ) bu (ihtiyaç fazlası)na sâhib olduğu halde yerine getirmese kıyamet günü vermemiş olduğu bu fazlalık bir engerek yılanı olarak kendisine getirilir.”

155 – Abdullah İbnu Amr İbnu’l-Âs (radıyallahu anh) anlatıyor: “Bir adam: “Ey Allah’ın Resûlü benim malım ve bir de çocuğum var. Babam malımı almak istiyor” (ne yapayım?) diye sordu. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Sen ve malın babana aitsiniz. Şunu bilin ki, evladlarınız kazançlarınızın en temizlerindendir. Öyle ise evladlarınızın kazançlarından yiyin” buyurdu.”

Ebu Dâvud, Büyü 79, (3530); İbnu Mâce, Ticârât 64, (2291)-2292).

156 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) bir gün: “Burnu sürtülsün, burnu sürtülsün, burnu sürtülsün” dedi. “Kimin burnu sürtülsün ey Allah’ın Resûlü?” diye sorulunca şu açıklamada bulundu: “Ebeveyninden her ikisinin veya sâdece birinin yaşlılığına ulaştığı halde cennete giremeyenin.”

Müslim, Birr 9, (251); Tirmizî, Daavât 110 (3539). Rivayetin yukarıdaki metni, Müslim’deki metindir.

157 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: Hiçbir evlad, babasının hakkını, bir istisna durumu dışında ödeyemez. O durum da şudur: Babasını köle olarak bulur, satın alır ve âzad eder.”

Müslim, Itk 25, (1510); Ebu Dâvud, Edeb 129, (5137); Tirmizî, Birr 8, (1907); İbnu Mâce, Edeb 1, (3659).

158 – Abdullah İbnu Amr İbni’l-Âs (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurdu: “Allah’ın rızası babanın rızasından geçer. Allah’ın memnuniyetsizliği de babanın memnuniyetsizliğinden geçer.”

Tirmizî, Birr 3 (1900).

Tirmizi bu hadisi hem Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’in sözü (merfu) olarak, hem de sahâbî sözü (mevkuf) olarak rivayet eder. Ayrıca mevkuf olarak rivayet eden tarîkin sahih olduğunu söyler.

159 – İbnu Amr (radıyallahu anh) anlatıyor: “Bir adam, cihada iştirak etmek için Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’den izin istedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Annen baban sağlar mı?” diye sordu. Adam: “Evet” deyince: “Onlara (hizmet de cihad sayılır), sen onlara hizmet ederek cihad yap” buyurdu.

Buhârî, Cihâd 138, Edeb 3; Müslim, Birr 5, (2539); Ebu Dâvud, Cihad, 33, (2529); Nesâî, Cihad 5; Tirmizî, Cihad 2, (1671).

Müslim’in bir diğer rivayetinde adam: “…Sana, hicret ve cihad etmek ecrini de Allah’tan istemek şartı üzerine biat ediyorum” der. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Anne ve babandan sağ olan var mı?” diye sorar. Adam: “Evet, her ikisi de sağ” deyince: “Yani sen Allah’tan ecir istiyorsun?” der. Adamın “evet”i üzerine: “Öyleyse vâlideyn’in yanına dön. Onlara iyi bak, (Allah’ın rızası ondadır)” emreder.

Ebu Dâvud ve Nesâî’de gelen bir diğer rivayette adam: “Ağlamakta olan ebeveynimi de geride bıraktım” der. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) ona “Yemen’de bir kimsen var mı?” diye sordu. Adam: “Ebeveynim var” deyince “Peki, onlar sana izin verdiler mi? diye tekrar sordu. “Hayır” cevabı üzerine: “Öyleyse onlara geri dön, onlardan izin iste. Şâyet izin verirlerse cihada katıl, vermezlerse onlara hizmet et!” emretti.”

160 – Muâviye İbnu Câhime’nin anlattığına göre; Câhime (radıyallahu anh) Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e gelir ve: “Ey Allah’ın Resûlü, ben gazveye (cihad) katılmak istiyorum, bu konuda sizinle istişâre etmeye geldim” der. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Annen var mı?” diye sorar. “Evet” deyince, “Öyleyse ondan ayrılma zira cennet onun ayağının altındadır” buyurur.

Nesâî, Cihad 6, (6, 11).

161 – İbnu Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: “Nikâhım altında bir kadın vardı ve onu seviyordum da. Babam Ömer ise, onu sevmiyordu. Bana: “Boşa onu” dedi. Ben itiraz ettim ve boşamadım. Babam Ömer (radıyallahu anh) Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’e gelerek durumu arzetti. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bana: “Boşa onu” dedi.

Ebu Dâvud, edeb 129, (5138); Tirmizî, Talâk 13, (1189). Tirmizî hadisin sahih olduğunu da belirtti.

162 – Ebu’d-Derda (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Baba cennetin orta kapısıdır. Dilersen bu kapıyı terket dilersen muhafaza et” dediğini işittim.

Tirmizî, Birr, 3, (1901). Tirmizî, hadise “sahih” dedi.

163 – Büreyde (radıyallahu anh) anlatıyor: “Bir kadın: “Ey Allah’ın Resûlü, ben anneme bir cariye tasadduk etmiştim. Şimdi annem öldü” dedi. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Sadaka yapmış olmanın) ecrini mutlaka alacaksın. Miras yoluyla cariye sana geri gelecek (tekrar senin olacak)” buyurdu. Kadın: “Ey Allah’ın Resûlü annemin bir aylık oruç borcu vardı, onun yerine tutabilir miyim?” diye sordu. “Annene bedel tut!” dedi. Kadın: “Ey Allah’ın Resûlü, annem hiç haccetmedi, onun yerine hac yapabilir miyim?” diye sordu Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Evet, ona bedel haccet” buyurdu.”

Müslim, Sıyam 157, (1149); Tirmizî, Zekât 31 (667); Ebu Dâvud, Vesâyâ 12, (2877), Zekât 31, (1656).

164 – Esma Bintu Ebî Bekr (radıyallahu anhâ) anlatıyor: Henüz müşrik olan annem yanıma geldi. (Nasıl davranmam gerekeceği hususunda) Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)’den sorarak: “Annem yanıma geldi, benimle (görüşüp konuşmak) arzu ediyor, anneme iyi davranayım mı?” dedim. “Evet” dedi, ona gereken hürmeti göster.”

Buhârî, Hibe 28, Edeb 8; Zekat 50 (1003); Ebu Dâvud, Zekât, 34, (1668);

165 – İbnu Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: “Bir adam Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’a gelerek: “Ben büyük bir günah işledim, buna tevbe imkanım var mı?” dedi. Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Annen var mı?” diye sordu. Adam: “Hayır yok” dedi.

“Peki teyzen de mi yok?” dedi. Adam: “Hayır, var” deyince Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Öyle ise ona iyilik yap!” diye emretti.”

Tirmizî, Birr 6, (1905).

Tirmizî el-Berâ’dan kaydettiği diğer bir hadiste şu ziyadeye yer verir: “Teyze anne makamındadır.”

166 – Ebu Üseyd Mâlik İbnu Rebî’a es-Sâidî (radıyallahu anh) anlatıyor: “Bir adam: “Ey Allah’ın Resûlü, anne ve babamın vefatlarından sonra da onlara iyilik yapma imkânı var mı, ne ile onlara iyilik yapabilirim?” diye sordu. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Evet vardır” dedi ve açıkladı: “Onlara dua, onlar için Allah’tan istiğfar (günahlarının affedilmesini) taleb etmek, onlardan sonra vasiyetlerini yerine getirmek, anne ve babasının akrabalarına karşı da sıla-i rahmi ifa etmek, anne ve babanın dostlarına ikramda bulunmak.”

Ebu Dâvud, Edeb 129, (5142); İbnu Mâce, Edeb 2, (3664).

167 – İbnu Ömer (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ı işittim, şöyle diyordu: “Kişinin yapacağı en üstün iyiliklerden biri, ölümünden sonra babasının dostlarına sıla-ı rahimde bulunmasıdır.”

Müslim, Birr,11-13 (2552); Tirmizî, Birr, 5 (1904); Ebu Dâvud, Edeb 129, (5143).

168 – Ömer İbnu’s-Sâib’den rivayet edildiğine göre, şu haber kendisine ulaşmıştır: “Peygamberimiz (aleyhissalâtu vesselâm) bir gün otururken süt babası çıkagelir. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) hürmeten, onun için, giydiği şeylerden birini serer ve üzerine oturtur. Az sonra süt annesi gelir. Peygamberimiz (aleyhissalâtu vesselâm) bunun için de elbisenin diğer tarafını serer, kadın üzerine oturur. Biraz sonra süt-oğlan kardeşi gelir. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) kalkarak onu da önüne oturtur.”

Ebu Dâvud, Edeb 129, (5145).

169 – Zeyd İbnu Erkam (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: “Kim ebeveyninden birine bedel haccederse, bu haccla onun borcunu ödemiş olur. Bu durum semâdaki ruhuna müjdelenir. Kişi, anne ve babasına karşı isyankâr (âkk) bile olsa (bu iyiliği sebebiyle) Allah’ın nezdinde (iyi kullar meyanında) yazılır.”

Diğer bir rivayette ise: “Babası için bir hacc, kendisi için yedi hacc yazılır” denmiştir.

Bu rivayeti Rezîn tahric etti. Bu rivayet Heysemî’nin Mecmau’z-Zevâid’inde, Taberâni’nin Mu’cemu’l-Kebir’inden kaydedilmiştir (3, 282).

EVLAD VE AKRABALARA İYİLİK

170 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Yanıma bir kadın girdi. Beraberinde iki kız çocuğu da vardı. Bir şeyler istedi. Aksi gibi yanımda bir hurmadan başka bir şey yoktu. Onu verdim. Kadın aldı ve ikiye bölerek kızlarına taksim etti. Kendine pay ayırmadı. Çıkıp gittiler. Arkadan Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) girdi. Durumu ona anlattım. Dedi ki: “Kim bu şekilde kızlarla imtihan edilir o da onlara iyi davranırsa, kızlar, onun için, ateşe karşı perde olurlar.”

Buhârî, Zekât 10, Edeb 19; Müslim, Birr 147, (2629); Tirmizî, Birr 13, (1916).

171 – Hz. Enes (radıyallahu anh) anlatıyor: Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: “Büluğa erinceye kadar kim iki kız evladı yetiştirirse -parmaklarını birleştirerek- kıyamet günü o ve ben şöyle beraber oluruz.”

Müslim, Birr 149, (2631); Tirmizî, Birr 13, (1917).

Tirmizî’de: “O ve ben cennete şu iki şey gibi beraber gireriz” dedi ve iki parmağıyla işaret etti” şeklinde gelmiştir.

172 – Ebu Saîd (radıyallahu anh) anlatıyor: Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Kim “üç kız” veya “üç kızkardeş” veya “iki kız kardeş” veya “iki kız” yetiştirir, terbiye ve te’diblerini eksik etmez, onlara iyi davranır ve evlendirirse cenneti hak etmiştir.”

Ebu Dâvud, Edeb 130, (5147); Tirmizî, Birr, 13 (1913).

Ebu Dâvud’da İbnu Abbas (radıyallahu anh)’dan şu rivayet de kaydedilmiştir: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: “Kimin iki kızı olur da bunları öldürmez, alçaltmaz, oğlan çocuklarını bunlara tercih etmezse Allah onu cennete koyar.” (5147. H).

173 – Avf İbnu Mâlik el-Eşca’i (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm): “Ben ve yanakları kararmış kadın kıyamet günü şu iki şey gibi yan yanayız. -Hadisi rivayet eden Yezid İbnu Zürey, baş ve orta parmaklarıyla işaret yaptı.- O kadın ki, mevkii, makamı bulunan kocasından dul kalmıştır, (maddi imkânlarından başka) neseb ve güzelliği yerindedir. Bütün bunlara rağmen (evlenmez) ve yetimler büyüyünceye veya ölünceye kadar kendini onlara hasreder.”

Hadîste geçen “yanakları kararmış kadın” tabiriyle Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) yetimlerini büyütmek gayesiyle süslenmeyi ve rahat yaşamayı terkeden, çektiği sıkıntılar sebebiyle cildi kararan dul kadını ifade buyurmuştur.

Ebu Dâvud, Edeb 130, (5149).

174 – Havle bintu Hakîm (radıyallahu anhâ) anlatıyor: Bir gün, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) kızı Fatıma (radıyallahu anhâ)’nın iki oğlundan birini kucaklamış olduğu halde evden çıktı ve şöyle diyordu: “Siz var ya, sizin yüzünüzden (ebeveyniniz) cimriliğe, korkaklığa ve cehâlete düşüyorlar. Ve siz Allah’ın reyhanındansınız.”

Tirmizî, Birr, 11 (1911); İbnu Mâce, Edeb 3, (3666).

175 – Berâ (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hz. Ebu Bekir (radıyallahu anh) Hz. Aişe (radıyallahu anhâ)’ye uğradı. Aişe hummaya yakalanmış, hasta idi. “Kızım, nasılsın?” diye hatırını sordu ve yanağından öptü.”

Ebû Dâvud, Edeb 158 (5222); Buhârî, Menâkıbu’l-Ensar 45.

176 – Said İbnu’l-Âs (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: “Bir baba çocuğuna güzel ahlâktan daha üstün bir miras bırakamaz”

Tirmizî, Birr 33, (1953).

Yine Tirmizî’de, Câbir İbnu Semure’den gelen bir başka rivayette, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurur: “Kişinin çocuğunu bir kerecik terbiye etmesi, onun için bir Sa’ miktarında yiyecek tasadduk etmesinden daha hayırlıdır.”

177 – Hz. Aişe anlatıyor: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Sizin en hayırlınız, ailesine karşı hayırlı olandır. Ben aileme karşı hepinizden daha hayırlıyım. Arkadaşınız öldüğü zaman (kusurlarını zikretmeyi) terkedin.”

Tirmizî, Menâkıb 85, (3892).

YETİMLERE İYİLİK

178 – Sehl İbnu Sa’d (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: “Ben ve yetime bakan kimse cennette şöyleyiz” Orta parmağı ile baş parmağını yan yana getirip aralarını açıp kapayarak işaret etti.”

Buhârî, Talak 14, Edeb 24; Tirmizî, Birr 14, (1919); Ebu Dâvud, Edeb 131, (5150).

179 – İbnu Abbâs anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: “Kim Müslümanlar arasından bir yetim alarak yiyecek ve içeceğine dâhil ederse, affedilmez bir günah (şirk) işlememişse, Allah onu mutlaka cennete koyacaktır.”

Tirmizî, Birr 14, (1918).

YOLDAN RAHATSIZ EDİCİ ŞEY TEMİZLEMEYE DAİR

180 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: “Bir adam yolda yürürken, yol üzerinde bir diken dalına rastladı. Onu alıp dışarı attı. Cenab-ı Hakk bu davranışından memnun kalarak, ona mağfiret etti”.

Buhârî, Mezâlim 28, Cemaat 32; Müslim, Birr 128, (1914), İmâret 163, (1914); Muvatta, Salatu’l-Cemaat 6, (1, 131); Tirmizî, Birr 38 (1958); Ebu dâvud, Edeb 172, (5245).

Yukarıdaki metin, Ebu Dâvud hariç beş kitabın beşinde aynen mevcuttur. Ebu Dâvud (az bir farklılıkla) şöyle kaydeder: “Hiçbir hayır yapmamış olan bir adam, yoldan bir diken dalını kaldırdı. Bu ya (yola uzanmış) bir ağaç dalıydı kesip attı ya da yola bırakılmış bir şeyi kaldırıp attı…” gerisi yukarıdaki gibi.

181 – Müslim’de Ebu Zerr (radıyallahu anh) hazretlerinden kaydedildiğine göre, Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurmuştur ki: “Bana ümmetimin, hayır ve şer, bütün amelleri arzedildi. İyi amelleri arasında, rahatsızlık veren bir şeyin yoldan atılması da vardı. Kötü amelleri arasında yere gömülmeden mescide bırakılmış tükrük de vardı.”

Müslim, Mesâcid 58, (553).

182 – Yine Müslim’de Ebu Berze (radıyallahu anh) anlatıyor: “Ey Allah’ın Resûlü, bana faydalı olacak birşey öğret, dedim de şu tavsiyede bulundu: “Müslümanların yolundan rahatsızlık veren şeyleri kaldır”

Müslim, Birr 131, (2618).

İYİLİK ÜZERİNE MÜTEFERRİK HADİSLER

183 – Safvân İbnu Süleym (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: “Dul ve kimsesizler için çalışan, Allah yolunda cihad eden veya gündüzleri oruç tutup geceleri de ibadet eden kimse gibidir”

Buhârî, Nafakât 1, Edeb 25, 26; Nesâî, Zekât 78, (5, 86, 87); Müslim, Züd 41, (2982); Tirmizî, Birr 44, (1970).

184 – Amr İbnu’l-Âs (radıyallahu anh) anlatıyor. Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdu ki: “Kırk iyilik vardır. En üstünü sağmal keçi bağışlamaktır. Bu iyiliklerden birini, sevab ümid ederek ve vâdedilen mükâfatı tasdik ederek yapan kimseyi Allah mutlaka, bu ameli sebebiyle, cennete koyar.” Ravilerden biri (Hassân) diyor ki: “Keçi bağışı dışındaki amellerisaydık: Verilen selâmı almak, hapşırana yerhamukâllah demek, yoldan rahatsızlık veren şeyi temizlemek vs. gibi, fakat on beşe bile ulaşamadık”.

Buhârî, Hibe 35; Ebu Dâvud, Zekat 42, (1683).

185 – Ebu Musa (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm): “Her Müslümanın sadaka vermesi gerekir” buyurdu. Kendisine: “Ya bulamayan olursa?” diye soruldu. “Eliyle, çalışır, hem şahsı için harcar, hem de tasadduk eder” cevabını verdi. “Ya çalışacak gücü yoksa?” diye soruldu. “Bu durumda, sıkışmış bir ihtiyaç sâhibine yardım eder” dedi. “Buna da gücü yetmezse?” dendi. “Ma’rufu veya hayrı emreder” dedi. “Bunu da yapmazsa?” diye tekrar sorulunca: “Kendini başkasına kötülük yapmaktan alıkor. Zîra bu da bir sadakadır” buyurdu.

Buhârî, Zekât 30, Edeb 33; Müslim, Zekât 55, (1008).

186 – Yine Buhârî ve Müslim, Ebu Hüreyre’den (r. a.) kaydettiklerine göre, Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) şöyle buyurmuştur: “Güneşin doğduğu her yeni günde kişiye, her bir mafsalı için bir sadaka vermesi gerekir. İki kişi arasında adâlet yapman bir sadakadır. Kişiye hayvanını yüklerken yardım etmen bir sadakadır. Güzel söz sadakadır, namaza gitmek üzere attığın her adım sadakadır. Yoldan rahatsız edici bir şeyi kaldırıp atman sadakadır.”

Buhârî, Cihâd 72, 128, Sulh 33; Müslim, Müsâfirîn 84, (720), zekât 56, (1009).

187 – Hakîm İbnu Hizâm (radıyallahu anh) anlatıyor: “Ey Allah’ın Resûlü, dedim, cahiliye devrinde yaptığım hayırlar var: Dua, köle âzad etme, sadaka vermek gibi, bana bunlardan bir sevab gelecek mi?” “Sen dedi, zaten, daha önce yaptığın bu iyiliklerin hayrına Müslüman olmuşsun.”

Buhârî, Zekât 24, Büyü 100, İtk 12, Edeb 16; Müslim, İman 194-196, (123).

Bir diğer rivayette der ki: Dedim ki: “Allah’a kasem olsun, İslâm’da yaptıklarımdan hiçbirini eksik bırakmadan, câhiliye devrinde hepsini yapmıştım.”

Diğer bir rivayette Hâkim’in câhiliye devrinde yüz köle âzad ettiği, yüz deve yükü mal tasadduk ettiği, Müslüman olunca da aynı miktarda hayır yaptığını belirtir.

188 – Hz. Aişe (radıyallahu anhâ) anlatıyor: “Dedim ki Ey Allah’ın Resûlü, İbnu Cüd’an câhiliye devrinde sıla-i rahimde bulunur, fakirlere yedirirdi. O bundan fayda görecek mi? Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) şu cevabı verdi: “(Hayır) iyiliklerin ona bir faydası olmayacaktır. Çünkü o bir gün bile “Ya Rabbi kıyamet günü günahlarımı bağışla” dememiştir.”

Müslim, İman 365, (214).

189 – Ebu Zerr (radıyallahu anh) anlatıyor: Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:

“Yapılan hayırdan (ma’ruf) hiçbir şeyi küçük bulup hakir görme, kardeşini güler yüzle karşılaman bile olsa (bunu ehemmiyetsiz görüp ihmâl etme)”

Müslim, Birr 144, (2626).

190 – Huzeyfe (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Her bir ma’ruf sadakadır”

Buhârî, Edeb 33; Müslim, Zekât 52, (1005); Ebu Dâvud, Edeb 68, (4947); Tirmizî, Birr 45, (1971).

Bu hadisi Tirmizî, Hz. Câbir (radıyallahu anh)’den şu ziyade ile rivayet etti: “Kardeşini güler yüzle karşılaman, kendi kovandan kardeşinin kabına su vermen de birer “ma’ruf”dur”.

191 – Adiy İbnu Hâtim (radıyallahu anh) anlatıyor: Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: “Sizden herkese Rabbi, aralarında bir tercüman olmaksızı, doğrudan doğruya hitab edecektir. Kişi o zaman (ateşe karşı bir kurtuluş yolu bulmak üzere sağına bakar, hayatta iken gönderdiği (hayır) amellerden başka birşey göremez. Soluna bakar, orada da hayatta iken işlediği (kötü) amellerden başka birşey göremez. Ön cihetine bakar. Karşısında (kendini beklemekte olan) ateşi görür. (Ey bu dehşetli güne inanan mü’minler!) yarım hurma ile de olsa kendinizi ateşten koruyun. Bunu da bulamazsanız güzel bir sözle koruyun”

Buhârî, Rikâk 49, 51, Tevhid 36, 24, Zekât 9, Menâkıb 25, Edeb 34; Müslim, Zekât 67, (1016); Timizî, Kıyamet 1, (2427).

192 – Ebu Hüreyre (radıyallahu anh) anlatıyor: “Bilin ki, bir ev halkına, sütünden ve yününden istifâde etmeleri için, akşam ve sabah bol süt veren devesini, geçici olarak bağışlayan kimsenin ecri cidden büyüktür.”

Müslim, Zekât 73, (1019).

CİMRİLİKLE İLGİLİ BÖLÜM

389 – Ahnef İbnu Kays anlatıyor: “Ben Kureys’ten bir grubla oturuyordum. Oradan Ebu Zerr (radıyallahu anh) geçti. Şöyle diyordu:

“-Mal biriktirenleri, cehennem ateşinde kızdırılan taşlarla müjdele. Bu kızgın taşlar onların her birinin memelerinin uçlarına konacak, tâ kürek kemiklerinden çıkacak; kürek kemiklerine konacak, ta meme uçlarından çıkacak. (Böylece) çalkalanıp duracaklar” dedi. Bu konuşmayı dinleyenler başlarını indirdiler. Onlardan hiçbirinin bu adama cevap verdiğini görmedim. Bunun üzerine adam dönüp gitti. Ben de peşinden onu takip ettim. Nihayet bir direğin dibine oturdu.

-Bu adamların, senin kendisine söylediklerinden hoşlanmadıklarını görüyorum, dedim. Şu cevabı verdi:

-Bunların hakikaten hiçbir şeye aklı ermiyor. Dostum Ebu’l-Kâsım (aleyhissalâtu vesselâm) bir keresinde beni çağırdı. Yanına varınca bana:

-Uhud’u görüyormusun? dedi.

-Evet görüyorum dedim. Bunun üzerine:

-Bunun kadar altınım olmasını istemem, (olsaydı) üç dinar müstesna hepsini infak ederdim, buyurdu. Ebu Zerr (radıyallahu anh) önceki sözünü te’kiden:

-Bu (Kureyşliler var ya) dünyayı topluyorlar hiçbir şeye akılları ermiyor, dedi.

Ben:

-Seninle bu Kureyşli kardeşlerinin arasında ne var ki, onların yanına uğramıyor, onlardan birşey almıyorsun? dedim.

Ebu Zerr:

-Hayır! Rabbine yemin ederim, taa Allah ve Resûlüne kavuşuncaya kadar ben onlardanne dünyalık isterim ne de kendilerine din nâmına bir şey sorarım, dedi. Ben tekrar:

-Şu ihsan meselesi hakkında ne dersin? dedim.

-Sen onu al. Çünkü, bugün onda bir nafaka var. Ancak, bu ihsan dinin karşılığında yapılırsa, bırak alma, dedi.

Buhârî, Zekât 4; Müslim, Zekât 34. (992).

390 – Bir başka rivayette şöyle denmiştir:

“Ben Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm)’la beraber yürüyordum. O, Uhud dağına bakıyordu. Bir ara: “Evimde üç gece kalacak altınım olsun istemem. Ancak üzerimdeki bir borç sebebiyle tek dinarı koruyabilir, geri kalanın da Allah’ın kullarına şöyle şöyle dağıtılmasını emrederdim” dedi ve elleriyle önüne, sağına soluna dağıtma işareti yaptı”.

Buhârî, Zekât 4; İstikrâz 3, Bed’u’l-Halk 6; İsti’zân 30, Rikâk 13, 14; Müslim, Zekât 34 (992).

391 – Ebu Zerr (radıyallahu anh) anlatıyor: “Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) Kâbe’nin gölgesinde otururken yanına geldim. Beni görünce: “Kâbe’nin Rabbine kasem olsun onlar zararda” buyurdu. Ben:

-Ey Allah’ın Resûlü, annem babam sana feda olsun, onlar kimlerdir? dedim. Buyurdu ki:

-“Onlar malca çok olanlardır. Ancak -eliyle ön, arka, sağ ve sol taraflarını göstererek- şöyle şöyle bol bol vermelerini emredenler müstesna” dedi ve hemen ilâve etti:

-“Böyleleri ne kadar az! Şunu bilin ki, devesi, sığırı, davarı olup da zekâtını vermeyen her insan kıyamet günü, o malları, mümkün olan en iri ve en semiz şekilde karşısına çıkıp, sırayla boynuzlarıyla toslayacak, ayaklarıyla çiğneyecek. Sonuncusu da bu muameleyi yapınca birinci tekrar başlayacak. Bu hal, insanlar arasındaki hüküm bitinceye kadar devam edecek.”

Müslim, Zekât, 301, (590); Buhârî, Eymân 3, Zekât 43; Tirmizî, Zekât 1, (617); Nesâî, Zekât 2, (5, 10-11).

392 – İbnu Ömer anlatıyor: “Bir gün Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) bize hitab ederek şöyle buyurdular: “Sıkılık huyundan kaçının. Zira sizden önce gelip geçenler bu huy yüzünden helâk oldular. Şöyle ki: Bu huy onlara cimrilik emretti, onlar hemen cimrileşiverdiler, sıla-ı rahmi kesmelerini emretti, hemen sıla-ı rahmi kestiler, doğru yoldan çıkmayı (fücur) emretti, hemen doğru yoldan çıktılar.”

Ebu Dâvud, Zekât 46, (1698).H.

ANNE BABAYA İYİLİK

7045 – İbnu Selame es-Sülemî radıyallahu anh anlatıyor:

“Resülullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Kişiye annesi(nin hakkına riayeti) tavsiye ederim. Kişiye annesi(nin hakkına riayeti) tavsiye ederim. Kişiye annesi(nin hakkına riayeti) tavsiye ederim” -diye üç kere tekrar etti. Sonra şöyle devam etti:- “Kişiye babası(nın hakkına riayeti) tavsiye ederim, kişiye kendi yerine işini takip eden velisi(nin hakkına riayeti) tavsiye ederim, hatta velisi kendisine eza vermiş bile olsa.”

7046 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Reslulullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Kıntâr onikibin okiyyedir. Her okiyye, yerle gök arasında bulunan şeylerin hepsinden hayırlıdır.”

Yine Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Kişinin ahirette derecesi yükseltilir. Bunun üzerine: “Bu yükselme (hakkım değildi), nereden gelmedir?” der. Kendisine: “Bu senin için evladının yaptığı istiğfar sebebiyledir” denilir.”

7047 – Mikdam İbnu Ma’dîkerb radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Allah Teâla hazretleri size annelerinizin haklarına riayeti tavsiye etmektedir. Bunu üç sefer tekrarladı Allah size babalarınızın haklarına riayet etmenizi tavsiye etmektedir. Allah size akrabalarınızın haklarına yakınlık derecesine göre riayet etmenizi tavsiye etmektedir.”

7048 – Ebu Ümâme radıyallahu anh anlatıyor: “Bir adam: “Ey Allah’ın Resülü, anne ve babanın çocukları üzerinde hakları nedir?” diye sormuştu. Aleyhissalâtu vesselâm: “Onlar senin cennet ve cehennemindirler” buyurdu.”

BABANIN ÇOCUKLARINA VE BİLHASSA KIZA İYİ DAVRANMASI

7049 – Ya’la İbnu Mürre radıyallahu anh anlatıyor: “Hz. Ali’nin oğulları Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin radıyallahu anhüm ecmain koşarak Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm’a geldiler. Efendimiz onları bağrına bastı ve: “Şurası muhakkak ki, çocuk, cimrilik ve korkaklık sebebidir” buyurdular.”

7050 – Sürâka İbnu Mâlik radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalatu vesselâm buyurdular ki: “Size sadakanın en faziletlisini haber vereyim mi? (Boşanma, kocasının ölümü gibi bir sebeple sana geri gönderilmiş ve senden başka çalışanı (Nafakasını temin edecek bir kimsesi) olmayan kızın (için harcadığın)dır.”

7051 – Ahnef İbnu Kays’ın amcası Sa’sa’a İbnu Muaviye radıyallahu anhüma anlatıyor: “Bir kadın beraberinde iki kızıyla birlikte Hz. Aişe’nin yanına girdi. Aişe radıyallahu anhâ kadıncağıza üç tane kuru hurma verdi. Kadın çocuklarına birer hurma verdi, kalan üçüncü hurmayı da çocukları arasında taksim etti.”

Hz. Aişe der ki: “Az sonra Resülullah aleyhissalatu vesselam geldi, hadiseyi kendisine anlattım. Bunun üzerine: “Buna hayret mi ettin? Kadın bu davranışı sebebiyle cennete girdi” buyurdular.”

7052 – İbnu Abbâs radıyallahu anhümâ anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselam buyurdular ki: “Kim, erginlik çağına varan iki kızına, onlar yanında kaldıkları veya kendisi onların yanında kaldığı müddetçe iyilik yapar ihsanda bulunursa, bu kızlar onu mutlaka cennete dahil ederler.”

7053 – Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalatu vesselâm buyurdular ki: “Çocuklarınıza gereken ikramı yapın ve terbiyelerini güzel yapın.”

KOMŞU HAKKI

7054 – Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselam buyurdular ki: “Cebrail aleyhisselâm komşu hakkında öyle ısrarla tavsiyede bulundu ki, komşuyu komşuya varis kılacak zannettim.”

YETİM HAKKI

7055 – Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselam buyurdular ki “Allahım! Ben şu iki zayıfın hakkının çiğnenmesinden cidden sakındırırım: Yetim ve kadın.”

7056 – Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalatu vesselâm buyurdular ki: “Müslümanlar içinde en hayırlı ev kendisine iyilik yapılan bir yetimin bulunduğu evdir. Müslümanlar içinde en kötü ev de kendisine kötülük yapılan bir yetimin bulunduğu evdir.”

7057 – İbnu Abbas radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Kim üç yetimi yetiştirir, nafakasını temin ederse, sanki ömrü boyu geceleri namaz kılmış, gündüzleri oruç tutmuş ve sabahtan akşama yalın kılıç Allah yolunda cihad etmiş gibi sevap alır. Keza, ben ve o, şu iki kardeş (parmak) gibi cennette kardeş oluruz” buyurdu ve şehadet parmağı ile orta parmağını birbirine yapıştırdı.”

SUYU SADAKA ETMENİN FAZİLETİ

7058 – Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Kıyamet günü insanlar saf saf olurlar -İbnu Nümeyr dedi ki:”Cennet ehli saf saf olurlar: Derken cehennem ehlinden bir kişi cennet ehlinden birine uğrar ve: “Ey fülan! Hatırladın mı sen su istemiştin de ben sana bir içimlik su vermiştim” der, (ve bu suretle şefaat diler). (Resülullah aleyhissalatu vesselam buyurdu ki:) “Adam, o kimseye şefaat eder. (Cehennemlik olan bir başka) adam, cennetlik olan bir başkasının yanından geçer ve ona: “Sana abdest suyu verdiğimi hatırlıyor musun?” der (şefaat ister. O da hatırlar) ve ona şefaat eder.”

(Ravi) İbnu Nümeyr (rivayetinde biraz farkla) şöyle der: “Ve cehennemlik olanlardan biri cennetlik olanlardan birine): “Ey falan! Beni şöyle şöyle bir işe gönderdiğin günü hatırlıyor musun? Ben o gün senin için gitmiştim. (Bu sözüyle şefaatini ister. Cennetlik olan) kimse de ona şefaat eder.”

7059 – Sürâka İbnu Cu’şem radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm’a, kendi develerini sulamak için hazırlayıp sıvadığım havuzlarıma gelen yolunu kaybetmiş yitik deveyi sularsam benim için bir sevap olup olmadığını sordum. Bana: “Evet, hararetli her ciğer sahibin(i sulamak)ta bir sevap vardır” buyurdular.”

KÖLELERE İYİLİK

7060 – Hz. Ebu Bekr radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalatu vesselâm (bir defasında): “Mülkiyeti altında bulunan (köle ve cariye)lere kötü muamele eden kimse cennete girmeyecektir” demişti.

“Ey Allah’ın Resûlü! Siz bize: “Bu ümmet, köle ve yetimi en çok olan ümmettir” diye haber vermediniz mi” dediler. Aleyhissalâtu vesselâm: “Evet! Öyleyse onlara çocuklarınıza verdiğiniz değer gibi değer verin ve yediklerinizden yedirin!” buyurdu.”

Ashab bu defa: “Köle ve cariyeler bize dünyada ne gibi faide sağlar?” diye sordu. Aleyhissalâtu vesselâm: “Savaş için beslediğin bir at üstünde Allah yolunda cihad edersin. Senin kölen de senin ihtiyacını giderir. Namaz kıldığı zaman artık o senin kardeşindir” açıklamasını yaptılar.”

SELAMI YAYMAK

7061 – Ebu Ümâme radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm bize selâmı yaygınlaştırmamızı (tanıdık, tanımadık herkese vermemizi) emretti.”

GAYR-İ MÜSLİMİN SELAMI NASIL ALINIR?

7062 – Ebu Abdirrahman el-Cühenî radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Yarın ben yahudilere kadar gideceğim, sakın onlara, önce siz selam vermeye kalkmayın. Onlar size selam verirse sadece “ve aleyküm” deyin.”

KAPI ÇALMA (İZİN İSTEME)

7063 – Ebu Eyyüb el-Ensâri anlatıyor: “(Bir gün), Ey Allah’ın Resûlü! Şu selâm malum. İsti zan (=izin istemek=kapı çalmak) nedir?” diye sorduk. Şu açıklamayı yaptılar: “(Bir başkasının evine girmek isteyen) kimse (varlığını duyurmak için kapıda, sesli olarak) sübhanallah, Allahüekber, elhamdilillah! der, öksürüp boğazını temizler (ve içeri girmek istediğini haber verip) ev halkından böylece izin ister.”

NASILSINIZ? DİYE HALİ SORULAN

7064 – Hz. Câbir radıyallahu anh anlatıyor: “Ey Allah’ın Resülü nasıl sabaha erdiniz?” diye sordum. Bana: “(Nafile) oruç tutmayan ve hiçbir hastayı ziyaret edemeyen bir adam olarak hayır ile sabahladım” diye cevap verdi.”

7065 – Ebu Üseyd es-Sâ’idi radıyallahu anh anlatıyor: “ResülulIah aleyhissalâtu vesselâm, Abbâs İbnu Abdilmuttalib’in evine girerken, Abbâs radıyallahu anh’a: “Esselamu aleyküm” buyurmuş, ev halkı da: “Ve aleykesselam ve rahmetullahi ve berekâtuhu” diye selamını almışlar. Sonra Resülullah, “Nasılsınız?” diye hal-hatır sormuş, onlar da: “Allah’a hamdolsun, iyiyiz. Babamız ve anamız sana feda olsun, sen nasılsın ey Allah’ın Resülü!” diye karşılık vermişler, Aleyhissalâtu vesselâm da: “Allah’a hamdolsun, ben de iyiyim!” buyurmuştur.”

BÜYÜĞE İKRAM

7066 – İbnu Ömer radıyallahu anhüma anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Size bir kavmin büyüğü gelince onu büyükleyin, ikramda bulunun.”

HAPŞIRANA TEŞMİT

7067 – Hz. Ali anlatıyor: “Resûlullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: “Biriniz hapşırınca “Elhamdulillah!” desin. Yanındakiler ona, yerkamukellah! desinler, hapşıran da onlara “Yehdikümullah ve yuslihu bâleküm (Allah size hidayette bulunsun ve halinizi iyi kılsın)” desin.”

YANINDA OTURANA SAYGI

7068 – Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalatu vesselam bir adama rastladımı onunla konuşur, muhatabı ayrılmadıkça da yüzünü ondan çevirmezdi. Muhatabıyla musafaha yapsa, elini muhatabın elinden çekmıezdi. İlk çeken muhatabı olurdu. Aleyhissalatu vesselam’ın dizlerinin, yanında oturan arkadaşının dizlerinden ileri Çıktığı da görülmemiştir.”

MAZERETİ KABUL

7069 – Cevzân el-Küfi radıyallahu anh anlatıyor: “Resülullah aleyhissalâtu vesselâm buyurdular ki: “Kim (din) kardeşine bir özür beyan eder de kardeşi bunu kabul etmezse, onun üzerinde meks sahibinin günahı kadar vebal olur.”